Karê zehmet ê debarê yê karkerên demsalî dest pê kir

RIHA - Karê zehmet ê karkerên çandiniyê yên demsalî dest pê kir. Xeyalên zarokên ku 6 mehan li nav zeviyan derbas dikin ji destê wan tê girtin. Jin jî di bin barê giran ê rola ku ji wan re hatiye diyarkirin de diperçiqin. 
 
Li Rihayê ligel mehên nîsan û gulanê heyama xebatê dest pê kir. Ligel vê yekê koça karkerên çandiniyê yên demsalî jî dest pê kir. Karkerên ku her sal ji malên xwe koçî bajarên çend kîlometreyan ji wan dûr dikin, di konên nelihev de têkoşîna jiyanê didin. Zeviyên ku ji 7 salî heta 70 salî hemû malbat lê dixebitin û ji bo zarokên biçûk dibin “qadên lîstikê” ji bo zarokên xwendekarên dibistana seretayî jî dibin “qadên xebatê”. 
 
Karkerên çandiniyê yên sêweregî ku xwe weke “karkerên pîvazan” bi nav dikin, piştî ku palehiya ewil a pîvazan li Edeneyê kirin, derbasî Taxa Cendelî ya navçeya Wêranşar a Rihayê bûn. Piştî meheke din jî dê ber bi Çorûmê ve bi rê bikevin. Piştî ku palehiya pîvazan a li vir biqede dê vegerin û rêwîtiya xwe di meha mijdarê de bi dawî bikin. 
 
JI 9 TÛRIKÊN PÎVAZAN RE 490 LÎRE YEWMIYE
 
Karkerên ku her sal heman tiştî dijîn, karê wan dibe serê tûrikî. Karkerên ku par serê 14 tûrikên pîvazan 440 lîre pere digirtin îsal serê 9 tûrikan dê 490 lîreyan pere bigirin. Lê mezinahiya tûrikan ji 25 kîloyan derxistin 35 kîloyan. Li zeviyên ku jin, ciwan, pîr û zarok lê dixebitin, ne girîng e ku torbeyên ku di dawiya rojê de danin ser terazuyê çawa hatine dagirtin an jî kê dagirtî ne. Di mesaiya ku ji saet 06.00’an heta 19.00’an berdewam dike de ewilî pîvaz ji zeviyan tên komkirin, tên kezaxtin paqijkirin û pişt re têxin tûrikan. Piştî mesaiye jî bi servîsan rêya konên ku lê dijîn digirin. Karker, tevî şertên demsalê yên zehmet jî 6 mehên xwe bi nan û zik di van şertên zor û zehmet de derbas dikin. 
 
‘6 MEH LI NAV ZEVIYÊ DERBAS DIBIN’ 
 
Osman Guley ê 55 salî ku nêzî 10 sal in karkeriya çandiniyê ya demsalî dike, tiştên jiyane û çima bûye karkerê çandiniyê yê demsalî bi van gotinan vegot: “Em ji meha nîsanê heta mehên cotmeh û mijdarê her tim li nav zeviyan e. Me ji ber birçîtiyê dest bi vî karî kir. Ji ber ku li bajarê me kar nîne û heke me ev yek nekiribûya em da birçî bimînin. Beriya 10 salan ji bo karê tekstîlê bajar bi bajar digeriyam. Jiyana me ya li gund gelekî baş bû. Lê ji ber derfetên kar nebûn herkesê koç kir. Li gundê ku 300 mal lê hebûn niha 20-30 mal mane. Em ji bo birçî nemînin koçber bûn. Em bi 4 zarok û hevjîna xwe re li nav zeviyê ne. Zarokekî min 14 salî ye û niha xwendekarê lîseyê ye. Ji ber dixwîne jî tena serê xwe li malê dimîne. 
 
Guley, destnîşan kir ku tevahiya rojê li hemberî 9 tûrikên pîvazan 490 lîre digirin û anî ziman ku pereyên qezenc dikin encax têra pêdiviyên wan ên bingehîn dike. Guley, bi lêv kir ku ji ber temenê wî mezin e êdî zehmetiyê dikişîne û wiha domand: “Yekane tişta ku ez ji bo jiyana me ya niha bêjim rezîltî ye. Lê em neçarin li ber xwe bidin. Ji ber ku tu çareya me ya din nîne. Em li konan dijîn. Carna ji ber baranê av dikeve konan, ba konan radike. Em bi sergunan avê dikelînin û serê xwe dişon. Jiyana me wiha derbas dibe.”
 
HEMÛ MALBAT LI NAV ZEVIYÊ DIXEBITE
 
Mûstafa Korak ê 51 salî yê 13 sal in li nav zeviyên pîvazan dixebite, ji yewmiyeyên ji bo îsal hatine diyarkirin gazin kirin. Korak, anî ziman ku hejmara tûrikan hatiye kêmkirin lê tûrik mezinkirine û ev tişt gotin: “Îsal em ê çi bikin nizanin. Di asayî de divê Wezareta Çandiniyê yewmiyeyan diyar bike lê dema gotubehs dibin em nediyariyek heye. Alîgirên me nînin. Ji ber di palehiya li Edeneyê pîvaz kufikî bûn me nekarî rast û dirûst bixebitin. Dema gundê me yê li Sêweregê di sala 1978’an de ji aliyê axayî ve hate desteserkirin me xwe li navçeyê dît. Ji ber yên me tapo ew nedizanîn haya wan ji îskanê çênebûye. Ji ber dewletê jî tenezul nekiriye ku îskanê bide gund ji bo axa dimîne. Piştî ku axa jî karên xwe li Enqereyê çareser kir, em hatin navenda navçeyê. Ev feqîrî ji wir tê. Ji ber wê em niha jiyaneke koçberiyê dijîn. Em hemû malbat niha li zeviyê ne. Zaroka min a zanîngehê jî dixwîne bi me re li zeviyê dixebite hem jî ji paqijiyê heta xwarinê di her karî de alîkariya me dike. Ji dibistana seretayî heta lîseyê kî li malê hebe li zeviyê ye. Hevjîna min hem bi me re li zeviyê dixebite hem jî ji paqijiyê heta xwarinê li her karî dinêre. Ev zilm e. Lê em neçar in ku bixebitin.”
 
REWŞA JINAN 
 
Hediye Çay a 35 salî jî bi 6 zarokên xwe yên temenê wan di navbera 2 û 13 salî de ne û hevjînê xwe re li zeviya pîvazan têkoşîna jiyanê dide. Çay, da zanîn ku piştî palehiya li Edeneyê hatine Wêranşarê û bi lêv kir ku ji ber li gundê wan av nebû koçî navenda Sêweregê kirine, ji ber bêkariyê jî dest bi karê karkeriya çandiniyê kirine. Çay, diyar kir ku bi malbata xwe ya ji 8 kesan pêk tê li kon dimînin û got: “Nava kon ax e, dibe herî û sar e. Em tevahiya malbatê li zeviyê ne. Zarok û pîr ferq nake, ji bo me ya girîng dagirtina tûrikan e. 6 mehan koç dikin 6 mehan li malê ne. Em 3 bajaran digerin û wiha pîvazan kom dikin.”
 
ZAROKÊN KU XEYALÊN WAN JI DESTÊ WAN TÊN WERGIRTIN 
 
Zarokên ku di destê wan de meqesên mezin û li zeviyan pîvazan dikezêxin, rûyekî din ê karkeriya çandiniyê ya demsalî ye. Şiyar Çay ê 13 salî beriya 5 salan dest bi komkirina pîvazan kiriye. Çay, anî ziman ku bi hemû ferdên malbatê re bi rê ketine û dest bi xebatê kirine û got: “Mezinê malbatê ez im. Ez rojê 150 kîlo pîvazan kom dikim. Em 6 mehan li zeviya ne. Dema êvarî kar diqede ez bi hevalên xwe re dilîzim.” Çay, anî ziman ku saleke naçe dibistanê û dê di meha mijdarê de vegerin malên xwe û bi lêv kir ku ji bo pêşerojê xeyaleke wî nîne. 
 
Asmîn Toprak a 15 salî ku di 8 saliya xwe dest bi xebata li zeviyê kiriye jî vegot ku zarokatiya wê li zeviyan derbas bûye. Toprak, a 13 saetan li zeviyê derbas dike wiha axivî: “Zehmetiya herî mezin a vî karî meqes e. Dema dikezêxim destên min gelek diêşin. Pişt re em tûrikan dadigirin û didûrin. Em li konan dijîn. Em di konekê de 2 malbat dijîn. Dema li vir kar qediya em dora konan paqij dikin, firaqan dişon, xwarin çêdikin û erdê radixînin. Tişteke ji bo pêşerojê bibêjim ‘xeyala min e’ nîne.”
 
MA / Ceylan Şahînlî
 
 

Sernavên din

31/10/2024
20:33 Bertekên li dijî qeyûm: Dest ji darbeya li hemberî vîna gel berdin
16:33 Gava ewil a qeyûm: Wêneyên Ozer ji bîlboardan jê dike
16:27 TJA û DBP: Em ê derbeya li dijî gel qebûl nekin
15:17 DEM Partiyê li dijî qeyûm banga têkoşînê kir: Dema dema yekitiyê ye
15:16 Xebakara Yenî Yaşamê hate binçavkirin
15:14 Ozel ji bo Esenyûrtê bang kir: Darbe li îradeya gel hate kirin
15:11 Cezayê hefsê dan rojnamegerên girtin protesto kirin
15:00 Gel li Qada Esenyurtê kom dibe
14:50 Di hevdîtinên bûdçeyê de bertek nîşanî tayînkirina qeyûm dan
14:42 Civîna DEM Partiyê bi dawî bû: Em desteserkirina îradeyê qebûl nakin
14:38 ÎHD: Jiyana girtiyê nexweş Gemîcîoglû di xetereyê de ye
14:29 Li dijî qeyûm banga kombûna li Qada Esenyûrtê hate kirin
14:25 Pêvajoya îtîrazê ya li dijî encamên hilbijartinên Herêma Federe ya Kurdistanê dest pê kir
14:22 Bertek nîşanî girtina parêzer Sarsilmaz dan: Em ê serî netewînin
14:08 Ji Wezîr Tunç daxuyaniya têkildarî tecrîdê
14:07 Dema binçavmayinê ya 20 kesên li Stenbolê hate dirêjkirin
14:05 TEV-DEM: Divê mirovahî xwedî li Rojava derkeve
13:45 Şaredariya Esenyurtê hate dorpêçkirin
13:35 Ji bo girtiyê nexweş Gemîcîoglû banga hevpar: Bila were berdan
13:21 Turk-Îş: Sînorê birçîtiyê bû 20 hezar û 431 lîre
12:59 Cezayê li rojnamevan Jîna Muderîs hatiye birîn, tê bicihanîn
12:51 Parêzerên Ocalan ji bo hevdîtinê serlêdan kirin
12:01 Çawişê pispor bi 12 kîloyên tiryakê hate girtin
11:57 Piştî desteserkirina îradeyê li meqamê şaredariyê wêne kişand
11:12 Şanoya Bajar bi lîstika 'Çalakiya Malçêkirî' xwe ji bo Rojên Şanoya Jinê amade dike
11:09 Dogan: Dixwazin li ser Ozer peyamê bidin Stenbolê
10:45 Komîsyona Lêkolînê ya Meclisê: Divê em serkeftina bi hev re bikin armanc
10:42 Doza Emîne Şenyaşar hat lidarxistin
10:27 Platforma Saziyên Demokratîk li dijî qeyûm banga berxwedanê kir
10:25 MYK’a DEM Partiyê li Stenbolê dicive
10:24 Konferansa Jinan a HDK’ê: Bi hêviyê re dimeşin, bi serhildanê mezin dibin, dê bi berxwedanê bi ser kevin!
10:01 Berdana 8 hezar û 521 girtiyan hatiye astengkirin: Biryar ne hiqûqî ye.
09:48 Îdianameya rojnamegerên di hefsa malê de hate qebûlkirin
09:27 Îfadeya Ahmet Ozer: Îradeya gel tê xespkirin
09:26 Qeyûm tayînî Şaredariya Esenyûrtê hate kirin
09:03 1’ê Mijdarê Roja Kobanê ya Cîhanê: Divê cîhan deynê xwe bide
09:01 Amediyan ji bo çareseriyê îşaret bi meclisê kir: Divê em nexapin
09:01 Berwarî: Ji ber binpêkirina qada hewayî divê giliyê Tirkiyeyê bê kirin
09:01 Ji ber fabrîqe û makîneyan karê necariyê tune dibe
09:00 Rojnamevan Koyluoglû: Ji bo avakirina hikûmeteke nû YNK yekane alternatîf e
09:00 ROJEVA 31’Ê COTMEHA 2024’AN
30/10/2024
23:55 Şaredarê Esenyûrtê Ahmet Ozer hat girtin
23:07 DEM Partî: Hevserokên me yên giştî û endamên MYK'ê wê li Stenbolê bin
23:02 Rojnameger Degerê giliyê kesên ku gefan lê dixwin kir
21:46 Şaredarê Esenyûrtê Ozer bi daxwaza girtinê sewqî dadgeriyê hat kirin
20:59 Hevşaredara Dêrikê ya berê Sabahat Çetînkaya hat girtin
19:54 'Nobeta Azadiyê' di hefteya 645’an de ye
18:20 Kaplan ê ku emeliyat bû bi îşkenceyê hat binçavkirin
16:24 Mele Reşît Irgat jiyana xwe ji dest da
16:16 Parêzerê Ahmet Ozer: Tevî biryara sînordarkirinê jî agahî li çapemeniyê hatin belavkirin
16:00 Li ber Şaredariya Esenyûrtê binçavkirina Ozer hat protestokirin
15:29 Bakirhan: Divê ‘Mafê hêviyê’ were pêkanîn
14:54 Ji bo Hatîce Onaran a girtî banga ‘bikevin nava liv û tevgerê’ hate kirin
14:18 Erdogan û Tunç pirsa ‘mafê hêviyê’ bêbersiv hiştin
14:07 Li Cizîrê qezaya trafîkê: Kesek mir
13:34 Encamên fermî yên hilbijartina Herêma Kurdistanê hatin aşkerekirin
13:32 Helbestvan Arjen Arî li ser gora xwe hat bibîranîn
13:23 AYM’ê ji bo girtiyan biryara ‘binpêkirina azadiya derbirînê’ da
13:21 Li Cizîrê 5 kes bi lêdanê binçavkirin
13:09 Bakirhan: Tecrîdê rakin bila birêz Ocalan bi awayek azad tevbigere
12:52 Şewata li Çiyayê Gabarê vemirî
12:42 Cenazeyê girtiyê bi awayekî biguman jiyana xwe ji dest dabû dan malbata wî
11:37 DEM Partiyê û CHP’ê bertek nîşanî binçavkirina Ahmet Ozer dan
11:33 Medenî Ferho: Aqilê marjînal nikare pirsa kurd çareser bike
10:48 Li Şirnexê 3 kes hatin binçavkirin
10:33 Weqfa Mezopotamyayê kursa folklor û edebîyata gelêrî li dar dixe
09:57 Ji bo girtina 19 kesan îdiaya ‘îstîhbarî’ kirine hincet
09:49 Cûdî, Gabar û Besta ji şîrketan re tê pêşkeşkirin
09:24 Bi vegotina Abdullah Ocalan pergala 'îşkenceyê' ya Îmraliyê
09:20 Jin dê di 25'ê Mijdarê de li qadan bin
09:18 Gulseren Yolerî: ‘Mafê hêviyê’ bi guhertina qanûnî pêkan e
09:16 Rojnamevan Mehmûd: Bi êrişan jiyana hevpar hedef tê girtin
09:15 Şêniyên Wanê: Şer were sekinandin dê krîza aborî jî çareser bibe
09:02 ROJEVA 30'YÊ COTMEHA 2024'AN
08:52 Şaredarê Esenyûrtê Ahmet Ozer jî di nav de gelek kes hatin binçavkirin
29/10/2024
16:53 Girtiyê gotibû ‘Dê min bikujin’ bi awayekî biguman jiyana xwe ji dest da
15:53 Werîşe Mûradî çalakiya xwe ya greva birçîbûnê bi dawî kir
15:53 Dayikên Aştiyê serdana Emîne Şenyaşarê kirin
15:28 Li Çiyayê Gabarê şewat derket
15:15 Kesê dê bibe serokê Hîzbullahê hate diyarkirin
15:08 259 koçber vegeriyan Mûsilê
13:24 Ji DEM Partiyê banga ‘komara demokratîk’
13:14 Leşkeran bi ser zozanê de girtin: Koçer û şivan hatin binçavkirin
13:13 Çapemeniya Azad mamoste Kaya bi bîr anî
12:29 Baroya Stenbolê bertek nîşanî girtina parêzer Sarsilmaz da
12:27 350 mîtroyan dûrî nexweşxaneyê ji ber windakirina xwînê jiyana xwe ji dest da
11:45 Jina sporvan bi awayekî guman jiyana xwe ji dest da
11:44 Rewşa girtiyê nexweş Gemîcîoglû giran bû
11:25 Êrişkarên nijadperest ji xwediyên dawetê lêborînê xwestin
11:18 Koma Hevrayê bertek nîşanî girtina solîstê xwe da
11:14 Rohilat Efrîn: Divê Tirkiye ji ber sûcên şer were darizandin
10:51 HDK ji Lijneya Giştî re amade ye: Avakirina jinûve û rêxistinbûyîneke xurt
10:42 Temîzer vegot: Serî li ber zilm û neheqiyê netewand
10:22 Mamosteyê Çapemeniya Azad: Bi tecrûbe û pratîka xwe rê nîşan da
10:21 Abdullah Ocalan: Tekane rê komara demokratîk e
10:05 247 pêşniyazên qanûnî yên DEM Partiyê û 673 pêşniyazpirsên lêkolînê yên DEM Partiyê hatin redkirin
09:45 'Plana Çokşikandinê' di sala 9'an de ye: Plan bi ser neket, meseleya kurd çareseriyê ferz dike
09:30 Li Şirnexê gelek herêm hatin qedexekirin
09:29 Dayika emrê xwe bi têkoşîna aştiyê derbas kir: Kumrî Oner
09:27 Ji bo zarokan kargehên 'hînkirina azad'