Di vê êrîşê de Esad bû xwedî hêz. Kêfxweşiya Tirkiye ya ji vê êrîşê dê wê têxe nava pêvajoyek dijwar. Ji bo Tirkiye meseleya esasi kurd in. Ger ku DYA li Suriye bibe xwedi hêz, dê li hemberî Tirkiye lambaya sor pêxe û rê li pêş wê bigire." 

 

DYA, Firansa û Îngîltere di 13'ê Nîsanê de bi fizeyan êrîşî 5 navendên Suriye kirin. Piştî van êrîşan niqaşên li ser pêşeroja Sûriye zêde bûn. Ter barê van êrîşan û bandora wê ya li siyaseta pêşerojê Nivîskar Fotî Benlisoy nirxandin kirin. Mijara çekên kimyewî ji destpêka şerê navxweyî heta niha bûye mijara krîzê. Bi awayekî zelal nayê zanîn ku li dijî Duma çekên kimyewî bikar anîye ya na. Lê ev nayê wateya ku Suriye nake jî. Çekên kîmyewî avêtine ya na divê mirov vê niqaşê dîne aliyekî. Êrîş rastiya li qadê naguherîne. Êrîşa ku di pêşengiya DYA de li qade hat kirin rastiya qadê nade guhertin. "DYA di vê mudaxaleyê de xwest li aliyekî sînorê Rûsya yê li Sûriye nîşan bike û li aliyê din xwest biryar û hêza xwe nîşan bide. Ji bilî vê yekê sekna DYA ya li Sûriye ku maliyeta we zêde ye ne rojev e. Dîsa angajmana ku raste rast DYA û Rûsya bên hemberî hev jî tune ye. Ev ne pêkan e. Rojên borî Trump got "Em xwe ji Sûriye paşve dikişînin." 

 

Benlîsoy, anî ziman ku ji sala 2013'an heta niha armanca DYA ya li herêmê çavkaniyên enerjiyê ye û wiha berdewam kir: "Armanca sereke ya DYA herêma Asya-Pasifike. Başûrê Rojhilatê Asya ye. Bi vê erîşê Trump, diyar kir ku ew ne zilamê Rûsya ye. Bi vê êrîşê ne li bendê ye ku tevgera leşkerî ya rewşa DYA biguherê pêş bikeve. Hedefa sereke ya DYA li Rojhilatê Firatê hem li diji DAIŞ'ê û hem jî li dijî DYA'yê xwe bi cih bike û DAIŞ'ê rawestîne. DYA bi biryare ku Rojhilatê Firate biparêze û mudafa bike. Çend meh berê leşkerên Sûriye û Rûsya hewl dan derbas bibin. Lê zerarek mezin dîtin. Ji bilî wê qadê ez bawer nakim ku armanca DYA ya tevahiya Sûriye hebe. 

 

SÛRIYE BÛYE QADA CERIBANDINA HÊZÊ LI HEMBERÎ HEV 

 

Benlîsoy, anî ziman ku ne hêza Rûsya heye û ne jî daxwaza wê heye ku li ser axa Sûriyeyê bi DYA re bê hemberî hev û wiha got: “Trump pozisyona xwe bi hêz kir. Beriya hilbijartina nava xwe got 'Ez bi hêz im. Rûsya jî dizane êrîşek bi berfirehî tune ye. Xwe ji bersîva bide DYA xelas kir. Li vir yê xwedî hêz Esad derket. Li vir nişan da ku li dijî êrîşan dîsa li ser piyan e. Herêm bû qada ku hêzên herêmî û hêzên emperyalîst hêza xwe nîşanî hev dan. DYA fuzeyên nû bikar anîn. Rûsya çekên xwe ceribandin. Tirkiye jî çekên xwe yên mîllî li dijî Sûriye bikar tîne. Ji ber vê yekê êdî axa Sûriye bûye qada ku hêz lê çekên xwe biceribînin."  

 

GER KU RAGEŞÎ BIDOME TIRKEYE DÊ TÊKEVE ZORÊ 

 

Benlîsoy, bal kişand ser helwesta Tirkiye û wiha bi dawî kir: "Daxuyaniyên Tirkiye ku wekî ji êrîşên DYA, Firansa û Îngîlîstanê razî ye dê bibe sedem ku Îran û Rûsya vê helwesta Tirkiye şermezar bike. Tirkiye perçeyekî Astana ye. Operasyona Tirkiye ya li dijî Efrînê bi destûr û daxwaza Rûsya pêk hat. Ger ku Rûsya seha hewayê li Tirkiye bigirtaya, Tirkiye nikarîbî êrîşî Efrînê bike. Hem destûr da û me jî bi awayekî çalak piştgirî da Tirkiye. Ger ku li Sûriye rageşiya leşkerî zêde bibe, wê demê divê Tirkiye neçar bimîne aliyê xwe diyar bike. Divê Tirkiye an DYA an jî Rûsya hilbijêre. Ev ji bo  Tirkiye pêvajoyek pir dijwar e. Tirkiye hem emdamê NATO ye û em jî partnerê DYA ye. 

 

JI BO TIRKIYE MESELEYA ESASÎ KURD IN

 

Ji bo Tirkiye mijara sereke ya polîtîk ne Rejîma Esad e. Meseleya esasî kurd in. Destkeftiyên siyasî yên kurdan in. Ji bo Tirkiye meseleya esasî korîdora kurdan e. Ger ku DYA li Sûriye bibe xwedî hêz dê ji bo Tirkiye xerab e. DYA dê li Sûriye li hemberî Tirkiye lambeya sor pêxe. Dê rêya Sûriye li Tirkiye bigire. 

 

MA / Bilal Seçkin