Şerê Tirkiye yê li ser gelê Efrînê di roja 54'an de berdewam dike. Heta niha li dijî êrîşên TSK'ê û komên girêdayî OSO, YPG/YPJ û QSD’ê tevî gel berxwedanek mezin nîşan da. Gel hêj Efrîn terk nekiriye ûli ber xwe dide. Di êrîşên TSK û OSO yên bi balafir, helîkoptêr, top û obusan de zarok û jin heyî zêdeyî 234 sivîl hatin kuştin, 668 sivîl birîndar bûn. Ji 365 gundên Efrînê zêdetirê 130 gund û navçeya Şêrewa jî di nav de di qontrola YPG/YPJ’ê de ye û sivîl hêj jî ji van gundan derneketine, dewleta tirk bi armanca sereke ya guherandina demografiya Efrînê de bombebaranên balafiran, top û obusan a li ser sivîlan berdewam dike. 

 

LI KIRIKHANÊ CIVÎNA AKP, MÎT Û OSO'YÊ 

 

Çavkaniyek cihê baweriyê, diyar kir ku rêveberekê ji Feyleqa Duyemîn (2.Tugay) a girêdayê Artêşa Azad (OSO) ji wî re ragihandiye ku wan li navçeya Kirikhan a Hatayê 5 roj berê civînek berfireh lidarxistin e.  Çavkanî ragihand ku di civînê de berpirsiyar û fermandarên feyleqên (Tugay) girêdayên OSO, berpirsiyarekê MÎT’ê yê xwe bi navê Ebû El Furqan daye naskirin, 3 rêveberên giştî yên AKP’ê, rêveberên saziyên girêdayên hikumeta AKP’ê yên li Kilîs û Hatayê amade bûne.  

 

Çavkanî, diyarkir ku di civîna zêdetirê 3 seatan dom kir de li ser pêşketin û êrîşên Odeya Operasyona Şaxê Zeytûnê ya li ser Efrînê û piştî ev êrîş temam bibin rewşa birêvebirina sivîl, dabeşkirina herêman û parvekirina kar û xebatên bên kirin û li ser rewşa derxistina sivîlan a ji Efrînê de nîqaş hatine kirin.  

 

DIXWAZIN PANÎK Û TIRSÊ LI SER GEL PÊŞ BIXIN

 

Çavkanî, destnîşan kir ku di civînê de li ser rewşa sivîlan jî nîqaş û plansazî hatiye danîn û ev tişt got: “Divê ji bo nerazîbûn û bertek li dijî eskerî û rêveberiya Kantona Efrînê çêbikin, divê topbaran, obus û bombebarana balafiran a li ser sivîlan berdewam bike û di nava gel de panîk û tirsê bidin avakirin.  Li aliyê din jî ji bo di rayagiştî û dîplomasiyê de bidin bikaranîn, baweriya sivîlan a derbarê xwe de bidin qezanckirin û pêwîst bike hinek kesan bila vegerin gundên xwe. Mînak em dikarin êrîşa leşkerî ya di cebheya rojhilatê bakur ê bajarê Efrînê (Cebheya Qîbar û Qara Tepe) rawestînin. Lê riya di navbêra bajarê Efrînê û navçeya Şêrewa, Kantona Şehba û heremên li ser Rejîmê bigirin. Di heman demî de di alê cebheya rojavayê başûr (Xezewiyê û Basûtê) û eniya Şêrewa bigihijîn hev. Pêşiya hinek sivîlan bigirin û wan ji bo vegerin gundên di herêma Cindirês û Raco yên di bin qontrola TSK’ê û OSO de bi cih bibin îkna bikin. Lê divê hejmara wan pir ne zêde be, ji ber ku dê koçberên Sûriyî yên di qampên li Hatay, Kilîs û heremên din bi cih bikin. Ev yek ji bo meşrutiyetê di rayagiştî û dîplomasiyê de ava bikin pir girîng e.” 

 

Çavkanî ragihand ku di civînê de beşa duyemîn a heman planî de koçberên Sûriyeyî yên berê di qampên AFAD ên Hatay, Kilîs û her wekê din de li herêma Efrînê bên bicih kirin jî hatiye aşkere kirin û wiha got: “Beşa yekemîn ji bo di pêvajoya şer de wê pêk were û beşa duyemîn jî; koçberên Sûriyeyî yên di qampên AFAD’ê yên li Hatay, Kilîs, Dîlok û heremên din de malbatên ji berê ve hatibûn amadekirin, hêdî hêdî wan li gundewar û navçeyên hatine dagirkirin bi cih bikin. Ji bo zêde bal neyê kişandin jî yek bi yek malbatan derbixin û qampan vala bikin.”

 

PLANA PARVEKIRINÊ 

 

Çavkanî destnîşan kir ku di civînê de ji bo sivîlên ku piştî êrîşa (Operasyon) ser Efrînê dawî bibe kesên di gund û navçeyan de bimînin, li gor lîsteya ji berê ve hatiye amadekirin dê bê tevgerandin. Çavkanî, ev tişt gotin: “Di civînê de lîsteyekê ku navê kesan ên li kîjan heremî dimîne, çi karî dike, di rêveberiya saziyên di kantonê de çi kar û xebatî dimeşînin, kî/ê alîgirê Tirkiye, kê yê Rêveberiya Xweseriya Demokratîk e, kî/ê bêalî ye ku ji berê ve hatibû amadekirin hatiye xwendin. Yên alîgirên Rêveberiya Xweseriya Demokratîk dê heta demekî ji wan re dengê xwe nekin, lê piştre operasyona girtina wan bê kirin.  Her wiha nîqaş hat kirin ku ji bo feyde ji rol û misyona muxalifên Rêveberiya Xweser bên girtin û ji bo valatiya di rêveberiya bajêr de çêbibe tije bikin dê van kesên muxalif bikar bînin. Bi taybet hin rêveberên ENKS’ê yên ji aliyê dewleta tirk ve tên bawerkirin. Ji bo partiyên kurdî yên di Efrînê de jî dê rêveberên van partiyan ên nêzî Rêveberiya Xweser biguherînin û di cihê wan de endamên van partiyan ên muxalif bikin rêveber.” 

 

Çavkanî ragihand ku di civînê de hatiye nîqaşkirin ku piştî êrîşê (operasyonê) kordînekirina leşkerî û ewlekariyê raste rast dê di destê taybetî MÎT û saziyên ewlekariyê yên dewleta tirk de be. Çavkanî, anî ziman ku sedema vê wek e hesasiyeta rewşê û demografiya etnikî hatiye binavkirin û got “Piştî ev hat sererastkirin dê di hêla xizmetguzariyê û rêveberiyê dewrê rêveberiyên saziyên li Reyhanli, Kirikhan, Kilîs û Dîlokê bên kirin. An go kîjan herêma hatiye dagirkirin nêzî kîjan navçe û bajarî be dê dewrê wan bajaran ve bên girêdayîn.”  

 

EFRÎNÊ DI BIN DORPÊÇÊ DE BIHÊLIN

 

Çavkanî, diyar kir ku berpirsiyarê Feyleqa Duyemîn (2.Tugay) jê re ragihandiye ku piştre berpirsiyarê MÎT’ê yê xwe bi navê Ebû El Furqan daye naskirin jî derbarê “Operasyona Şaxa Zeytûnê” dê kengê dawî bibe de axiviye û ev agahiyan daye: “Ebû El Furqan di civînê de agahdariyê derbarê rewşa giştî de kir. Rêveberiya dewleta Fransa, Amerîka û hin welatên Yekîtiya Ewropa zexta li ser me dikin ku ji bo vê operasyonî wek heyî dawî bikin. Yanî tenê bajarê Efrînê bihêlin. Niha nîqaş didomin, ji ber ku pir dosya yên dîplomasî yên di navbêra Tirkiyeyê û Amerîka yên nehatine çareserkirin an jî di asqiyê de mane.  Yanî em ê vê plana xwe ya tirs û panîkê bixin nava gelê Efrînê berdewam bikin heta dawiya meha Nîsanê bidomîn in.” 

 

Çavkanî, anî ziman ku berpirsiyarê MÎT’ê Ebû El Furqan plana xwe ya bi Îranê re jî aşkere kiriye û wiha got: “Îran heta niha li dijî operasyona dagirkirinê disekinî, lê bi riya Rûsya ew jî hatiye noturkirin (bêdengkirin). Bêdengiya wê jî li beranberê êrîş li ser sînorên heremên ku alîgirên wan ên Şîa (şii) neyên kirin. Zext li ser Esed bên kirin ku hêzên xwe li ser cebheya başurê Efrînê vekişîne û hêza Hizbûlah bê bicihkirin. “ 

 

MA / Erdogan Altan