'Îsal dê zexîre bêtir bê îthalkirin'

img
AMED - Li gor daneyên FAO'yê Tirkiye di warê îthalata ceh û genim de li seranserê cîhanê di rêza 3'yan de ye. Serok Odeya Endezyarên Çandiniyê Samet Ûcaman da zanîn ku îsal li dor 9-10 milyon genim dê were îthalkirin û û cotkaran jî got, desthilat li şûna ku genim îthal dike bila alîkariya cotkaran bike. 
 
Îsal li seranserê Amedê 4 milyon û 375 donim erd hatiye ajotin; 3 milyon û 200 hezar donim jê genim, 637 hezar donim ceh û 538 hezar donim jî nîsk e. Di heman demê de îsal li Amedê çandiiya bejî ji sedî ji sedî 45 xisiriye. Her çiqas Ofisa Berhemên Çandiniyê (TMO) fiyetê genimê di navbera 6.5-7.5 lîreyan de diyar kiribe jî lê dîsa jî cotkar xisirîne ji ber mesrefê zêde. Ji lew re serê donimê mersefa tov, gubre, derman, mazot û bîçerê li dir 600-700 lîreyî ye. Ji ber vê her diçe hilberandina zad kêm dibe û Tirkiye hîn bêtir dibe pêgirtiyê derve. Li gorî daneyên Rêxistina Xurek û Çandiniyê ya Neteweyên Yekbûyî (FAO) Tirkiye par bi îthalkirina 9 milyon ton genim û 3 milyon ton ceh li seranserê cîhanê di warê îthalkirinê de ketiye rêza 3'yan. 
 
Serokê  Odeya Endezyarên Çandiniyê (ZMO) ya Amedê Samet Ûcaman û cotkarên Amedê têkildarî mijarê axivîn. 
 
Ûcaman da zanîn ku îsal zirara çandiniya erdê bejî jis edî 45 e û wiha got: “Bi taybetî li Deşta Bismilê, herêma Têrkan, deşta Farqînê û Çinarê çandiniya erdê bejî di zirarêd e ye. Em dibînin ku rekolte û berdarî pir kêm bûye. Ji ber zêdebûna mesrefan gelek cotkaran çandiniay wxe bê guber kirin. Lewma jî gelek cotkar xisirîn."
 
POLÎTÎKAYÊN ŞAŞ
 
Bi domdarî Ûcaman diyar kir ku polîtîkayeke çandiniyê ya baş a detshilata AKP'ê tune ye û wiha pê de çû: "Bi taybetî Li Kurdistanê di çandiniyê de polîtîkayên şaş tên meşandin. Li aliyekî polîtîkayên şaş li aliyekî jî hişkayî û sedemên surûştî di çandiniyê de bûn cihê pirsgirêkên mezin." 
 
Ûcaman da zanîn ku îsal li Tirkiyeyê li gorî nifûsê pêdivî bi nêzî 26 milyon ton genim heye û wiha domand: "Em difikirin ku îsal nêzî 16 milyon ton genim were hilbirandin. Û yê mayî jî dê bê îthalkirin. Tirkiye ji sedî 70'yê genim ji Ûkrayna û Rûsyayê dikire, lê dê îsal ji van dewletan nestîne. Ji ber vê dê di meha îlon-cotmehê de fiyetê genim pir zêde bibe. Ceh jî wisa ye."
 
‘COTKARAN TOP AVÊTINE'
 
Ji gundê Axwêrana Biçûkê ya navçeya Sûr a Amedê cotkar Mûstafa Kûrt ku 15 sal in cotkariytê dike diyar kir her çi qas li herema wan îsal zêde baran bariyaye jî û randiman zêde bûye jî lê ji ber fiyetê sotamenî û gubreyê bêzar bûne û ev tişt anî ziman: "Fiyeta genim normal e, lê mesrefên sotemenî û gubreyê pir zêde ne. Kesên ku nikarin gubre bikirin û motorên wan tune ne pêrîşan bûn. Min 200 donim genim ajotiye lê mazot û gubre pişta me şikand. Ji ber vê cotkar top avêtine. Ji ber bihabûnê hinek cotkaran gubre neavêt nav erd û pirnaiya wan zirar kirin."
 
‘KÎLOYA TOV BI 8 LÎREYAN E'
 
Cotkarê bi navê Hecî yê ji gundê Zozincê yê Sûrê ku ji xortaniya xwe ve çandiniyê dike û zexîre dikire û distîne wiha axivî: "Me bi şîrîkî 2 hezar donim genim ajot lê tovê me jî bi destê me neket. Gubre biha bûye, kîloya tov bûye 8 hezar, sotemenî 27 lîre, tasek derman 200 lîre. Desthilat alîkariya cotkaran nake, tenê wan dixapîne. Yê ku 100 donim erdê wî heye 3-4 hezar alîkarî digire. Îja wê çawa genim, sotemenî, gubre, derman bistîne?"
 
Hecî bertek nîşanî zexîreyê îthal da û wiha dirêjî da axaftina xwe: "Detshilat heya ji derve genim îthal dike alîkariya cotkaran bike dê baştir bibe. Em niha genim distînin barkêş ji bo 45 km rê 3-4 hezarî dixwaze. Em erebeyekê dişînin Dîlokê 8-9 hezar lîre mesref diçe. Tiştek di dest me de namîne. Îsal stok jî tune ye, pêrîşani ye."
 
Cotkar Şehmûs Çelîk jî îsal hezar û 300 donim pembo, ceh û genim çandiye. Çelîk, wiha got: "Min li Tilalo 185 donim genim ajotiye, lê ya 3 ton jê hat an jî nehat. Lê texma Hênê û Karazê ji ber baranê rewş baştir bû. Rewşa cotkaran ji ber sotemeniyê nebaş e. Berdarî jî tune ye, tew zirar e. Par hişkayî hebû îsal jî hişkayî bû, tu kes ji bo tespîtkirina hişkayî nehat kontrolê jî. Em dikarin bibêjin ji Tilalo heta Qoserê ji erdê bejî tu tişt derneket. Di bercotê de 20-50 kîlo berhem dihat. Jixwe 20 kîlo toximê wî ye û bi ser de gubre, derman û sotemenî bi temamî zirar e. Berê me zehmetî dikişand lê me pere jî qezenc dikir, ew du salê em zehmetiyê jî dikişinin û bis er de tiştekî jî qezenc nakin. Alîkarî tune, deynê me heye, me kredî kişandiye em nikarin texsîtên xwe bidin. Sala bê wê hê xirabtir dibe"
 

Sernavên din

03/07/2025
23:59 Civînên 'Aştî û Civaka Demokratîk' didomin
20:05 Zeynep Kinaci û Sema Yuce hatin bibîranîn
16:10 Du bersûcên zarok neçarî întîharê kirin dîsa nehatin girtin
15:45 Şewata li Stenbolê hate kontrolkirin
15:43 Şandeyeke pirspor li Çemê Tagarê lêkolîn kir
15:34 Rojnameger Aksu hate berdan
15:10 Şîna Mûsa Kaya bi girseyî hate ziyaretkirin
15:08 DEM Partî: Dê di mijara bêçekbûnê de hefteya pêş gaveke dîrokî were avêtin
14:26 Parêzer Bariş Işik dawî li jiyana xwe anî
14:21 Li Stenbol û Antalyayê şewat derket
14:16 Li Çiyayê Cûdî şewat derket
13:38 Di şewata Îzmîrê de kesekî jiyana xwe ji dest da
13:35 Binçavkiriyên Saraçhaneyê sewqî edliyeyê hatin kirin
13:34 Di Şaredariya Rêya Armûşê de şewat derket
13:34 Yerlîkaya, bîlançoya şewatan parve kir
12:22 Pentagon: Me bernameya nukleerê ya Îranê dereng da xistin
12:20 Şandeya Ewropayê li ser ‘Maseya Gilover’ çi nîqaş kir?
11:52 Serkeşeyê Suryan: Em di rêya Serok Apo de dimeşin
11:23 MYK’a DEM Partiyê civiya
11:09 Zema ji bo mûçeyê teqawidan hatiye kirin diyar bû
11:06 ENAG: Enflasyon ji sedî 68,68 e
TUÎK: Enflasyon ji sedî 35,05 e
10:59 Rapora Hezîranê ya DFG’ê: 16 rojnameger hatin binçavkirin, 6 hatin girtin
10:51 Hîkmet Çetîn çû serdana Demîrtaş û Mizrakli
10:40 Meclisa Ciwanan dê ‘Komxebata Civaka Demokratîk’ li dar bixe
10:34 Serokê Baroya Sêrtê: Gelo dema çek hatin berdan dê di qanûnan de sererastkirinan bikin?
10:21 Li Mêrdînê rexmê ‘qedexeyê’ çinîna garis dest pê kir
09:46 Tevî hemû îtîrazan jî qirkirina xwezayê ya li Gabarê nayê sekinandin!
09:08 Li Çeşme û Odemîşê şewat derket
09:07 Seroka ÎHD a Stenbolê: Girtiyên nexweş nikarin li benda Îlon-Cotmehê bin!
09:03 Emîne Uçak Erdogan: Ji bo mayinde bûna pêvajoyê sererastkirinên qanûnî divê
09:01 KJAR: Em ji bo jina azad, Îrana demokratîk têdikoşin
09:00 ROJEVA 3’YÊ TÎRMEHA 2025’AN
08:22 Mûstafa Karasu: Derdoreke di nava dewletê de dixwaze pêvajoyê xera bike
02/07/2025
23:13 Çetîn Arkaş hate berdan
19:24 Hevşaredara Silopiyayê bi daxwaza îxrackirinê sewqî lijneya dîsîplînê hat kirin
16:42 Rapor: Aborjîn hatine qirkirin
16:35 Li Egeyê şewatên daristanan
16:15 Şirnexiyan li pêşiya wezaretê got: Bila projeyên bendavan bên betalkirin
15:10 Di lêpirsîna Lemanê de ji bo 4 kesan daxwaza girtinê
15:07 DFG û MKG ji bo piştevaniyê çûn serdana rojnameger Zeynep Durgutê
14:53 Îranê hevkariya xwe ya bi Ajansa Enerjiya Atomê ya Navneteweyî re da sekinandin
14:49 Li nexweşxaneyê tecawizî zaroka astengdar hate kirin
14:48 Di doza tecawiza li dijî zarokê de biryara ‘domandina rewşa girtî’ hat dayin
14:31 Li Gemlîkê bi pileya 4.3’yê erdhej çêbû
14:07 Der barê Lemanê de lêpirsîna darayî hate vekirin
14:06 Halîde Turkogluyê ji bo meşa li Enqereyê banga tevlibûnê kir
13:45 Meclisa Giştî ya Agiriyê têkildarî nelirêtiyên li bajar daxuyanî da
12:47 Li Sekasurê berxwedan didome: Telafiya zirara xwezayê nîne
12:31 Şandeya ji Ewropayê: Divê Ocalan bêşert were berdan
12:22 Ji bo doza zaroka tecawiz lê hatibû kirin banga tevlibûnê
12:05 Ji Trump daxuyaniya têkildarî Xezeyê: Îsraîlê şertên agirbestê qebûl kir
11:50 Însiyatîfa Jinan dê têkildarî pêvajoyê daxwazên xwe ragihînin Meclisê
11:48 Rejîma Îranê êrişî jinên Beluc kir: Jinek hat kuştin û 11 jî birîndar bûn
11:43 Komkujiya Madimakê di sala 32’yan de ye: Edalet û hevrûbûn divê
11:28 Rewşa girtiyên nexweş ên li girtîgehên Antalyayê giran dibe
11:21 Bîranîna Komkujiya Madimakê: Divê komîsyon were avakirin û lêborîn bê xwestin
11:15 ‘Şewata pirêzeyan dibe sedema felaketê’
10:51 Abdullah Ocalan a ji bo şandeya Ewropayê peyam şand
10:29 Xelatên Rojnamegeriya Jinê ya Gurbetellî Ersozê: Mîrateya wê bû îlham
10:20 Li Mexmûrê ambargo: Tedawiya nexweşan tê astengkirin
09:53 Li Îranê zextên ser Kurdan zêde bûn: Hewl didin daxwaza xweseriyê tune bikin
09:20 Ji mihrîcana Gimgimê: Jina azad, civaka azad e
09:17 Ciwanên tev li mihrîcana Erdîşê bûn: Em dixwazin çanda xwe azad bijîn
09:02 'Divê kedkar kirdeya pêvajoyê bin'
09:01 Piştî peymanê rewşa dawî ya Serêkaniyê, Girê Spî û Efrînê
09:00 Serokê Baroya Îdirê Tûtûlmaz: Beranberî her gavê divê gavên qanûnî bên avêtin
09:00 ROJEVA 2’YÊ TÎRMEHA 2025’AN
01/07/2025
16:15 Li Îranê di şeş mehan de 424 kes hatin darvekirin
15:46 Komîsyona Ciwanan a ÎHD'a Enqereyê hate damezirandin
15:42 Hûrgiliyên gelaleya DEM Partî dê pêşkeşî komîsyonê bike diyar bûn
15:24 Komeke paşverû li Beyoglûyê kom bû
15:15 Danişîna Nîmet Tanrikûlû hate taloqkirin
15:00 Malpera înternetê ya Lemanê hate astengkirin
14:55 Îfadeyên xebatkarên Kovara Lemanê yên li emniyetê temam bûn
14:52 Tulay Hatîmogûllari çû serdana TESK’ê
14:51 Der barê girtiyên li Girtîgeha Dûmlûyê de lêpirsîn hate destpêkirin
14:48 Şandeya ji Ewropayê çû serdana DEM Partiyê
13:58 Li Erxeniyê mirina bi guman
13:57 DAD’ê têkildarî Madimakê daxuyanî da: Bila Komîsyona Lêkolînên Heqîqetê bê avakirin
13:48 Gemlîk vêcarê bi pileya 3.0’ê hejiya
13:43 Îran: Heke DYA temînatê nede em ê muzakereyan nekin
13:36 Piştî 31 salan bi sirûda ‘Herne Pêş’ hat pêşwazîkirin
13:30 Li Gemlîkê bi pileya 4.2’yê erdhej çêbû
12:54 Wezîr Yûmakli têkildarî şewatan daxuyanî da
12:50 Bakirhan: Bila komîsyon bê avakirin, gavên demokratîkbûnê bên avêtin
12:45 Şandeya ji Ewropayê hat ji bo hevdîtina bi Abdullah Ocalan re daxwazname da
12:35 Li Gemlîkê erdhej
12:19 Li Hatayê şewat belav dibe: Ka ew 27 balafir û 105 helîkopter li ku ne?
12:03 DEM Partî: Em li dijî hemû zextên li ser muxalefetê ne
12:02 Ferîde Eralp: Em ji bo aştiyeke jin tê de azad bixebitin
11:36 Bayindir: Geşedanên kurewî kongreya netewî ferz dike
11:35 Serokatiya demê ya YE’yê derbasî Danîmarkayê bû
11:21 DYA’yê mueyîdeyên ser Sûriyeyê rakir
11:21 Li Elkê têketina 3 herêman hate qedexekirin
11:15 Xelata serketiyên pêşbirka wênekêşiyê nehate dayîn
11:14 Çalakî û meşên li Beyoglûyê ji bo rojekê hatin qedexekirin
11:13 Şewata li Antakyayê didome
11:13 Bi hinceta ‘stokê’ dest danîn ser tirşiyê girtiyan
11:12 Li 3 navçeyên Manîsayê şewat derket
11:11 Şewata li Îzmîrê di roja 3’yan de didome