Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi (DEM Parti) milletvekilleri Newroz Uysal Aslan ve Ferit Şenyaşar, 28 Temmuz’da Urfa 1 ve 2 Nolu T Tipi Cezaevleri’ni ziyaret etti. Cezaevlerinde tutulan tutsaklarla görüşen milletvekilleri, tespit ettikleri hak ihlallerine ilişkin Meclis İnsan Hakları Komisyonu’na (İHİK) başvuruda bulundu. Yapılan başvuruda, tutsakların günlük yaşam koşulları, sağlık hakkına erişim, İdare ve Gözlem Kurullarının (İGK) keyfi kararları, inanç dayatmaları ve kişisel alan ihlalleri gibi birçok konuda ciddi hak ihlallerinin yaşandığı bildirildi. 

 

URFA 1 NOLU T TİPİ CEZAEVİ 

 

Urfa 1 Nolu T Tipi Kapalı Cezaevi’nde yaşanan ihlallere dair yapılan başvuruda, sağlık hakkı ihlali öne çıktı. Cezaevinde sadece bir Aile Hekimi ve bir hemşirenin görev yaptığı belirtilen başvuruda, bu nedenle tutsakların sıraya alınarak ve ‘gün usulü’ ile revire çıkartıldığı aktarıldı. Revire ulaşımın sınırlı olmasının sağlık hakkına erişimi sistematik bir şekilde engellediği belirtilen başvuruda, siyasi tutsakların hastaneye sevk sırasında DAİŞ ile bağlantılı tutuklularla aynı ring aracına bindirildiği, sevk ve muayene süreçlerinde kelepçelerin çıkartılmadığı ve kelepçeli muayenenin dayatıldığı kaydedildi.

 

AĞIR HASTA TUTSAKLAR 

 

Ayrıca cezaevindeki ağır hasta tutsakların durumlarının ciddi boyutta olduğu belirtilen başvuruda, tutsaklardan Şervan Muhammed’in kalpte çarpıntı, sıkışma, hipertansiyon gibi sağlık sorunlarının olduğunu, bademcik ameliyatı olması gerektiğine dikkat çekildi. Bir diğer hasta tutsak Ayhan Bayar’ın ise yaşı ve sağlık durumu göz önüne alındığında ileri risk grubunda yer aldığı aktarılan raporda, Bayar’ın tüm dişlerini kaybettiği için beslenme ihtiyacını karşılayamadığı ve çok sayıda kronik hastalıkla mücadele ettiği vurgulandı. Başvuruda, kişisel temizlik hakkına erişimde de ihlallerin yaşandığı kaydedilen başvuruda, tıraş olma ve berbere çıkma taleplerinin “siyasi tutsak" oldukları gerekçesiyle reddedildiği, bu konuda cezaevi müdürüyle yapılan görüşme taleplerinin de sonuçsuz kaldığı bildirildi.

 

İNANÇ DAYATMASI 

 

Kurul görüşmeleri öncesi imamın sorabileceği varsayılan dini içerikli soruların yer aldığı kağıtların dayatıldığı ve bu kağıtlarda yer alan soruların ezberlenmesinin istendiği belirtilen başvuruda, bu sorular arasında “Peygamber ne zaman doğdu?”, “Hz. İsa'nın kitabının adı nedir?” gibi inanç dayatması içeren ifadeler bulunduğu, bu uygulamanın ise Anayasal güvence altındaki inanç özgürlüğünü ihlal ettiğinin altı çizildi. 

 

İDARE VE GÖZLEM KURULU KARARLARI

 

Başvuruda, İdare ve Gözlem Kurulu'nun keyfi kararlarına da yer verildi. 30 yıllık infaz süresini tamamlamış olan hasta tutsak Ayhan Bayar’ın tahliyesinin önce bir yıl, ardından 3 ay uzatıldığı aktarıldı. Kurul görüşmelerinde Bayar’a “Açlık grevine neden girdiği”, “Taraflı odada kalıp kalmadığı”, “Silah yardımı” yapıp yapmadığı gibi sorular sorulduğu kaydedilen başvuruda, çıkarıldığı son kurulda başka bir cezaevi tarafından damgalanan kitabın gerekçe gösterilerek tahliyesinin engellendiği, ancak Bayar’ın bu kitapla ilgili kendisine kurulda hiçbir soru sorulmadığı ve hakkında “kovuşturmaya yer olmadığına” dair kesinleşmiş bir karar bulunduğunu belirttiği ifade edildi. Aynı cezaevinde tutulan Suat Berlek adlı tutsağın tahliyesinin de keyfi ve hukuka aykırı şekilde 4 ayrı kurul kararıyla sırasıyla 6 ay, 6 ay, 9 ay ve 3 ay olmak üzere toplamda iki yıl engellendiği belirtildi.

 

URFA 2 NOLU T TİPİ CEZAEVİ 

 

Başvuruda, Urfa 2 Nolu T Tipi Kapalı Cezaevi’nde de benzer hak ihlallerinin yaşandığının tutsaklarla yapılan görüşmeler sonucu tespit edildiği kaydedildi. Tutsakların denetimli serbestlik başvurularının "taraflı koğuş" gerekçesiyle otomatik olarak reddedildiği aktarılan başvuruda, İrfan Kiper adlı tutsağın infazının önce 9 ay, sonra 6 ay ve son olarak da fiilen ceza süresinin sonuna kadar uzatıldığı belirtildi. Tutsakların revire yalnızca haftada bir kez çıkarıldığı, randevu sisteminin işlemediği ve sevklerin keyfi olarak engellendiği kaydedilen başvuruda, cezaevinde tutulan 4 ağır hasta tutsağın sağlık durumları ise şöyle aktarıldı: 

 

“* Şehriban Mimkara: Gırtlağında kitle mevcut.

 

* Yusuf Yorulmaz: 1990’lı yıllarda gördüğü işkenceler nedeniyle sağ kolu tamamen felçli, sol kolunda yüzde 70 güç kaybı var. Ayrıca beyin travmasına bağlı psikolojik sorunlar ve iç hastalıklarla mücadele ediyor.

 

* Hakkı Polat: Bağırsak ve mide rahatsızlıkları, hemoroit, ayağında şarapnel parçası mevcut, bağırsakları küçülmüş, zaman zaman kan kusuyor.

 

* İbrahim Halil Parıldar: KOAH hastası.”

 

KÖTÜ MUAMELE

 

Başvuruda, yaz aylarında havalandırma sürelerinin yetersiz kaldığı, dilekçeyle alınan süre uzatmalarının da yetersiz olduğu; havalandırmanın gün batımına kadar açık olması gerekirken bunun sağlanmadığı, Mehmet Serhat adlı tutsağın, adliyeye sevki sırasında “Emre” isimli bir personel tarafından kelepçeli haldeyken kötü muameleye maruz kaldığı belirtildi. Tutsakların sosyal ve kültürel haklara erişimlerinin engellendiği kaydedilen başvuruda, Jineoloji Dergisi’nin cezaevine alınmadığı, iki buçuk yıldır hiçbir sosyal faaliyetin gerçekleştirilmediği, talep edilen televizyon kanallarına erişilmediği kaydedildi. 

 

TALEPLER

 

Cezaevlerinde yaşanan hak ihlallerine dair komisyonun yerinde inceleme yapması ve Adalet Bakanlığı’nın resmi açıklama yapması amacıyla başvuruda bulunulduğu belirtilerek, ihlallerin sonlanması için talepler şöyle sıralandı:

 

“* Sağlık hizmetlerinin haftalık değil günlük verilmesi.

 

* Hastane sevklerinin hızlandırılması.

 

* Engelli ve kronik hasta mahpuslar için özel bir sağlık protokolünün hayata geçirilmesi.

 

* Kelepçeli muayene uygulamasına son verilmesi.

 

* Ring uygulamalarında güvenlik risklerinin ortadan kaldırılması.

 

* Ağır hasta mahpuslar için resen infaz ertelemesi işlemlerinin başlatılması için Adalet Bakanlığı nezdinde girişimlerde bulunulması.

 

* Kişisel bakım ve temizlik hakkına erişimin engellenmemesi.

 

* Mahpuslara yönelik ayrımcı uygulamalara son verilmesi.

 

* Cezaevi idaresinin yazılı talepleri yanıtsız bırakmasının önüne geçilmesi.

 

* Mahpusların cezaevi içi taleplerine yönelik denetim ve izleme mekanizmalarının güçlendirilmesi.

 

* Havalandırma saatlerinin yaz aylarında gün batımına kadar uzatılması.

 

* Temiz suya sınırlama getirilmeksizin erişimin sağlanması.

 

* Yaşam koşullarının ısı, ışık ve havalandırma yönünden iyileştirilmesi.

 

* Sağlık hizmetlerine günlük ve düzenli erişimin sağlanması.

 

* Ağır hasta mahpuslar için sürekli ve erişilebilir tedavi sisteminin kurulması.

 

* Hayati riski bulunan mahpuslar için infaz ertelemesi işlemlerinin resen başlatılması için Adalet Bakanlığı nezdinde girişimlerde bulunulması.

 

* Denetimli serbestlik başvurularının nesnel kriterlerle değerlendirilmesi.

 

* Keyfi ve sübjektif infaz uzatmalarının sona erdirilmesi.

 

* Keyfi ve ideolojik sorgulamalara son verilmesi.

 

* Hukuka aykırı infaz uzatma kararlarına dair Adalet Bakanlığı’ndan açıklama istenmesi.

 

* İnanca dayalı sorgulamalara derhal son verilmesi.

 

* Cezaevi idaresine inanç özgürlüğüne ilişkin hak temelli eğitim verilmesi.

 

* Kötü muamele iddialarının bağımsız ve tarafsız şekilde soruşturulması, sorumlu personel hakkında disiplin işlemi başlatılması.

 

* Yayın ve dergi sansürünün kaldırılması.

 

* Kadın odaklı yayınlara erişimin sağlanması.

 

* Sosyal, kültürel ve eğitsel faaliyetlerin düzenli olarak yürütülmesi."