Öndül: Cezaevlerinde hukuka uygun kurallar olmalı

img
ANKARA - Cezaevlerinin varlığının tüm topluma tehdit olduğunu kaydeden İHD İnsan Hakları Akademisi Başkanı Hüsnü Öndül, hak ihlalleriyle gündem olan cezaevlerinde hukuka uygun kural ve uygulamaların olması gerektiğini söyledi. 
 
Cezaevlerinde yaşanan hak ihlallerine her gün yenisi ekleniyor. İnfaz yakmaların arttığı cezaevlerinde, tedavi ve tahliyesi engellenen hasta tutuklular ölüme terk ediliyor. İnsan Hakları Derneği’nin (İHD)  raporuna göre, 2021 yılı içinde 7’si infaz ertelemelerinden kısa bir süre sonra olmak üzere en az 59 hasta tutuklu yaşamını yitirdi. 2022 yılında da ölümler durmadı. 30 Ocak’ta, tahliyesine 5 ay kalan Mehmet Hanefi Bilgin (58) Bolu F Tipi Cezaevi’nde, 2 Şubat’ta ise İHD’nin ağır hasta tutuklu listesinde yer ala Turgay Deniz (39) yaşamını yitirdi.
 
İnfaz yakmaların, tahliye ve tedavilerin engellenmesi durumunun bir işkenceye dönüştüğü cezaevinde yaşanan hak ihlallerini İnsan Hakları Derneği (İHD) İnsan Hakları Akademisi Başkanı Hüsnü Öndül, değerlendirdi. Öndül, Türkiye’de içerde ve dışarda kişi özgürlüğü ve güvenliği hakkının garanti altında olmadığını belirtti. 
 
HUKUKİ GÜVENCE HAKKI
 
Anayasa’nın 2’inci maddesinde Türkiye'nin bir hukuk devleti olduğunun belirtildiğini aktaran Öndül, “Şikayetlerin temel nedeni hukuk devleti özelliğinden uzaklaşmış uygulamalardır. İnsanlar ister cezaevlerinde olsun, isterse cezaevi dışında olsun hukuki güvence hakkında sahiptir. Tutuklular, hukuk kuralları çerçevesinde suç veya yaptırım gerektiriyorsa adil bir şekilde soruşturulur, incelenir, yasalar ne öngörüyorsa onunla sınırlı yaptırıma tabi tutulurlar. Hukuka uygun kural ve uygulamaların olması gerekir. Bu açıdan Türkiye'de adil yargılanma ve hukuk devleti ilkelerinin uygulanması noktasında ciddi problemler var” dedi.
 
İNFAZ KORUMA MEMURLARININ TUTANAKLARI
 
Cezaevlerindeki disiplin hükümlerini ihlal ettiği iddiası veya gerekçesi ile infaz yakma yoluna gidildiğini ifade eden Öndül, bu tespitin yapılması için kişilerin adil bir şekilde İnfaz Hakimliği’nde yargılanması gerektiğini vurguladı. Tutuklunun beyanının esas alınmadığına işaret eden Öndül, İnfaz Koruma Memurlarının tutanakları doğrultusunda disiplin hükümlerinin uygulandığını vurguladı. Öndül, “Şartlı salıverilmesi gereken kişiler, cezaevi disiplin kurullarında değerlendiriliyor ve bu tutanaklar doğrultusunda şartlı tahliyelerinin engellenmesi yönünde rapor düzenleniyor. Bu duruma karşı objektif kriterlerin olması ve bu raporların denetlenebilir olması gerekir. Cezaevlerinde sivil toplumun denetimi yok, Adalet Bakanlığı bünyesinde kurulan cezaevlerini izleme kurulları da işlevsiz” ifadelerini kullandı.
 
CEZASIZLIK POLİTİKASI
 
Toplumun cezaevleriyle denetim altında tutulmak istendiğine işaret eden Öndül, Türkiye'de çok uzun dönemdir politik-muhalif kimlikli kesimlere farklı muamelelerin uygulandığını hatırlattı. Öndül, “Özelikle 15 Temmuz 2016 darbe teşebbüsünün bastırılmasından sonra kötü muamelenin şiddeti yoğunlaştı. Politik eğilimli insanlara ayrıca cezaevlerinde kötü, onur kırıcı muammerlerin yapıldığına dair şikayetler var. Yasayı uygulayan görevlilerin aykırı davranışlarının etkin bir şekilde soruşturulmaması, cezasızlık politikalarının sürdürülmesi ve işkence mahkum edilmiyor. Cezasızlık zırhıyla kimsenin donatılmaması gerekiyor. Aksine  yaptırımların olması gerekiyor, ancak Türkiye'de işkence, yargısız infaz ve cezaevlerinde insanları öldürenler soruşturulmuyor,  soruşturulsa da dava açılmıyor, dava açılsa cezalandırılmıyor. Türkiye'de içerde ve dışarda kişi özgürlüğü ve güvenliği hakkı garanti altında değil” dedi.
 
‘CEZAEVLERİ DENETLENEBİLİR OLMALI’
 
İnsanlar keyfi bir şekilde gözaltına alınabildiğini belirten Öndül, masumiyet karinesine sahip bir varlık olarak görülmediğini söyledi. Öndül, “Herkes hakkında kesinleşmiş bir yargı kararı oluncaya kadar masum sayılır. Polisin, Jandarmanın gözaltına aldığı veya işlem yaptığı herkes ya medya tarafından ya da yargı makamları tarafından suçlu olarak görülüyor. Türkiye'de keyfi tutuklama var. Cezaevinde insanların özgürlük ve güvenlik hakları ihlal ediliyor. Türkiye, Avrupa İşkencenin Önlenmesi Komitesi’ne (CPT) üyedir. Bu nedenle komiteler tarafından denetlenebilir olması gerekiyor. İşkenceyi önleme komitelerinin görevleri TİHEK’e verilmiş ama TİHEK sivil alanların denetlenmesine açık değil. Tamamen yürütme tarafından oluşturulmuş bir kurum. Bu bakımdan sivil toplum tarafından ya da karma heyetler tarafından cezaevlerinin incelenmesi çok önemli. Aykırılıklar konusunda yargısal süreçlerin işlemesi çok önemli. Bunlar yapılmadığı takdirde ihlaller sistematik olarak devam edecek demektir. Yani tesadüfen işkence yapılmamış olacak. Bilerek ve kasıtlı olarak yapılmış olacak” ifadelerini kullandı. 
 
Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu’nun (TİHEK) tarafından cezaevlerindeki uygulamalara dair açıklanan raporların da olmadığını söyleyen Öndül, “Eskiden Meclis bünyesinde İnsan Hakları İnceleme Komisyonu tarafından cezaevleri izlenir, incelenir ve raporlar yayınlanırdı. Yıllardır ne Meclis tarafından ne de cezaevleri izleme kurulları, cezaevlerini izlemiyor. Burada bir denetimsizlik söz konusu” dedi.
 
DEVLETİN SORUMLULUĞU
 
Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne (AİHS) göre insan haklarının korunma sorumluluğunun esas olarak devletlere ait olduğunu söyleyen Öndül, devletin negatif ve pozitif sorumluluklarından şöyle bahsetti: “İşkence yapmayacak, onunla birlikte hareket eden kimseyi öldürmeyecek, yaşam hakkından kimseyi mahrum etmeyecek. Bunlar devletlerin bizzat kendi memurlarıyla yapmaması gereken şeyler. Pozitif yükümlülük ise önlem alma yükümlülüğüdür. Şu anda cezaevlerinde insanlar ölüyor. Varsayalım ki kamu görevlileri, jandarma veya infaz memurları öldürmedi, hastalıktan dolayı öldü, öyle diyorlar. Bu tür ölümler pozitif yükümlülük ihlalidir. Hasta tutuklular, şikayetlerine rağmen hastaneye götürülmüyor, teşhis olmasına rağmen ilaçları verilmiyor. Cezaevinde kalamayacağına dair üniversite hastanelerinin verdiği raporlara rağmen bağımsız ve tarafsız olmayan ATK ‘cezaevinde kalabilir’ raporu veriyor. Burada devlet önlem alma yükümlülüğünü yerine getirmiyor.”
 
‘CEZAVLERİNDE 300 TUTUKLU VAR’
 
Cezaevlerinin varlığının tüm topluma tehdit olduğunu kaydeden Öndül, “İnsanları kapatarak cezalandırma son 300 yılın üründür. AKP iktidara geldiğinde tutuklu sayısı 50-60 bin gibi bir rakamdı, şimdi cezaevlerinde 300 bin kişi var. Bu şekilde bütün olarak toplumu denetim altına almış, topluma korku salmış oluyor. Demokratik hukuk devleti ilkelerine uygun anayasal ve yasal düzenlemenin yapılması gerekiyor, uygulamaların da bu yönde olması gerekiyor” dedi.
 
 
 
 

Diğer başlıklar

14:41 Savunma Bakanlığı’ndan açıklama: Saldırılar sürecek
14:34 Mülteci hakları savunucusu Taha Elgazi'nin sınır dışı edilmesine tepki
14:19 Sibel Ayğan'ı katleden erkeğe ağırlaştırılmış müebbet
14:13 Ege Üniversite Hastanesi çalışanları iş bıraktı
14:04 Amed Kent Konseyi Çocuk Meclisi ilan edildi
14:00 Erdoğan’da anayasa açıklaması: Tekrar seçilme gibi bir derdim yok
13:11 DYO işçileri greve çıktı
13:07 Temel Conta işçileri: Saldırılar kararlılığımızı artırıyor
12:55 Gazeteci Öznur Değer tahliye edildi YENİLENDİ
12:11 ÇED sürecini beklemeden otel inşaatını bitirdiler
12:02 MB enflasyon tahminlerinde değişikliğe gitmedi
11:59 Silahlı saldırıya uğrayan Yiğiter'in tedavisi sürüyor
11:52 Gazeteciye cinsiyetçi hakaretlerde bulunan polise takipsizlik
11:32 AKP'li Alagöz'ün madeni suyu zehirliyor, yetkililer izliyor
11:31 Ali Haydar Kaytan ve Rıza Altun’un ailelerinden teşekkür mesajı
10:32 Bakırhan: Ya Kürt-Türk ilişkilerini yeniden kuracağız ya da tükenip gideceğiz
10:03 İstanbul’da gözaltına alınanlar adliyeye sevk edildi
09:49 Yazar Gretchen Dutschke-Klotz’dan Öcalan’a destek açıklaması
09:17 Mahkeme valiliğin Şêx Seîd yasağı kararını iptal etti
09:09 Amed'de sürecin nabzı: Öcalan'ı Meclis'e çağırıp özgürlüğünü sağlamıyorlar!
09:08 'Cezaevlerinde infaz değil, öldürme politikası uygulanıyor'
09:07 Asker kurşunuyla katledildi: Jandarmadan 'evi kaçak mı değil mi' talebi
09:06 Besta yok ediliyor
09:02 'Haksız tahrik' indirimi failleri cesaretlendiriyor
09:01 Cemile Çağırga'nın annesi: 2 çocuğum katledilmesine rağmen barış diyorum
09:00 22 MAYIS 2025 GÜNDEMİ
07:54 Ege Denizi’nde 6.0 büyüklüğünde deprem
21/05/2025
23:55 Tayyip Temel: Sürecin inisiyatifi Sayın Öcalan’da
23:45 İsrail saldırılarında 63 Filistinli katledildi
23:26 Rusya: Ukrayna'da ilk önce ateşkesin sağlanması yaklaşımına karşıyız
22:48 Hacettepe Üniversitesi öğrencilerine ırkçı saldırı
21:36 ‘Kent Uzlaşısı’ davasındaki karara tepki: Kazanan biz olacağız
21:14 İBB soruşturmasında bir şirkete daha kayyım atandı
20:57 ‘Kent Uzlaşısı’ davasından tahliye çıkmadı
20:46 Kadın Zamanı Derneği: Şiddetsiz yaşam için mücadele edeceğiz
20:31 Kürt Dil Bayramı etkinlikleri devam ediyor
20:11 RTÜK'ün yeni üyeleri seçildi
19:41 Gazze'de devre dışı kalan hastane sayısı 20'ye yükseldi
19:17 Şirnex’te doğa talanına karşı yürüyüş
19:10 Tutsak öğrenciler için eylem
19:04 KHK eylemi 332'nci haftasında
19:02 Wan’da 38 örgütten çağrı: Hasta tutsaklar serbest bırakılsın
18:31 Kürt Dil Bayramı kapsamında dengbêj dinletisi
18:25 Seyithan Durdu’yu öldürmekten yargılanan asker: Kürtçe konuşsa bile bir vatandaşın ölümüne üzüldüm!
18:20 ‘Askerler Kürtçe dil derneğine gelip hukuka aykırı yorumlar yaptılar’
18:12 Neşet Güven 31 yılın ardından tahliye edildi
17:45 Fırtına Vadisi davası görüldü
17:42 Avukat Ruken Gülağacı’na ev hapsi
17:18 Hasta tutsak Koyuncu'nun tahliyesi 9 ay ertelendi
16:42 Eş genel başkanlardan Tekik’in ailesine ziyaret
16:36 DEM Partili Livan Orman serbest bırakıldı
16:28 DEM Parti'den grevdeki işçilere dayanışma ziyareti
15:16 Yüksel Koç tutuklandı
14:49 AB ülkeleri 'savunmayı güçlendirme' konusunda uzlaştı
14:44 HSK seçiminin iptali için AYM’ye başvuru
14:43 Wan'da zırhlı araç motosiklete çarptı: 2 yaralı
14:35 İmamoğlu protestoları raporu: İşkence yasağı ihlal edildi
14:21 Tahliye edilmeyen Saymadi: HDK toplumsal bir örgütlenmedir
14:03 'Etkin pişmanlıktan' ifade veren Yıldız tahliye oldu
13:59 Asker ve polis annelerine çağrı: El ele verelim
13:54 Eş genel başkanlardan Sağlam'ın taziyesine ziyaret
13:12 Çerkes Soykırımı 161. yılında: Yüzleşme çağrısı
12:32 Çankaya Belediyesi’nin köpek katliamı protesto edildi
12:19 Kayyım Tekbıyıkoğlu merkeze çekildi
11:57 Katledilen meslektaşlarını anan gazetecilere soruşturma
11:46 Savcı gazeteciye beraat kararını istinafa taşıdı
10:38 İsimsiz örgütün propagandasından tutuklandılar
10:37 Halide Türkoğlu: Komisyonda kadınlar öncü olmalı
10:36 Meclis’e 'Hakikat ve Adalet Komisyonu kurulsun' önergesi
10:34 Silahlı saldırıya uğrayan Yiğiter: Durumum iyi
10:22 ÖHD'li avukat gözaltına alındı
10:22 Ankara’daki Gezi ek soruşturmasında takipsizlik
10:18 Tahliye edilen Özbay: Sedyeye kelepçeleyip ameliyathaneye aldılar
10:02 Licê'de bulunan kemikler: Hukuka uygun inceleme yapılmadı
09:52 Olgun: PKK'nin kararı stratejik, karşı taraf aynı ciddiyetle adım atmalı
09:43 Belediye başkanının sekreteri ve danışmanı silahlı saldırıda öldü
09:42 'Pişmanlığı' reddeden tutsağın tahliyesine 3’üncü engel
09:38 Çayırhan Madeni özelleştirildi
09:23 KHK'liler süreçten umutlu: İşe iade edilmeliyiz
09:21 Tutsak gazeteci Öznur Değer’in duruşması yarın
09:19 Koruculardan ağaç kesimi için köylülere tehdit
09:08 Prof. Dr. Köker: Öcalan'ın yeni paradigması ulus devletin değişimi üzerine kurulu
09:08 Barış Vakfı Başkanı Tahmaz: Süreci destekleyen değil, öznesi olmalıyız
09:07 DEM Parti 'barış komisyonları' ile ortak mücadeleyi örecek
09:06 Gözaltı ve tutuklama sopası: 2911 sayılı kanun
09:05 Colemêrg'de asker korumasında doğa talanı
09:04 Gençlerin talebi anadilde eğitim
09:02 Sayın: Yeni çıkış sosyalistler açısından sağlam bir başlangıç noktası
09:00 21 MAYIS 2025 GÜNDEMİ
08:40 Sıcaklık mevsim normallerinin üzerine çıkacak
20/05/2025
23:56 İstanbul’da 4 büyüklüğünde deprem
23:18 Kaytan ve Altun, Silêmanî’de anıldı
22:57 Artuklu’da Dengbêj Gecesi’ne yoğun ilgi
21:49 Irak, genel af kapsamında 3 bin 441 kişiyi serbest bıraktı
21:19 Cenk Yiğiter yoğun bakıma alındı
21:06 PKK’nin kongre kararlarına gönderme yapan İmamoğlu Meclis’i işaret etti
20:55 Sınır dışı edilen Suriyeli aktivist Elgazi için çağrı
20:52 Mağarcık için İstanbul ve Ankara’da eylem
20:43 TAYAD’lı Ailelerden ‘kuyu’ tipi cezaevlerinin kapatılması çağrısı
20:39 İmamoğlu’nun diploma davasında ara karar
20:29 Devrimci önderleri anan 2 genç tutuklandı
20:26 Gözaltında kaybedilenlere ilişkin önerge reddedildi
20:20 Belediyelere ‘vali atanacak' iddiasına Bakanlıktan açıklama
20:16 Avaşîn deresinde akıntıya kapılan Kom, 11 gündür bulunamıyor
20:07 Katledilen kadının çocukları yalan ifade için korkutuldu
19:58 AB, Suriye'ye yönelik yaptırımları kaldırdı
19:33 ABD Dışişleri Bakanı: Suriye’deki hükümet birkaç haftada çökebilir
19:27 Cenk Yiğiter silahlı saldırıya uğradı
19:20 Suruç Aileleri İnisiyatifi: 33’lerin mirasına dayanarak adalet aramayı sürdüreceğiz
18:54 Barış için atılması gereken adımları sıraladı
18:24 DEM Parti’den görüşmeler sonrası açıklama
18:14 Bahar Aksu’yu katledenler hakkında ağırlaştırılmış müebbet talebi
18:09 DEM Parti ve YRP görüşmesi sona erdi
17:57 MİT Başkanı Kalın Suriye’de
17:50 Amed’de kitlesel yürüyüş: Kürt dil mücadelesi yaygınlaştırılacak
17:31 Bitlis Valiliği Kürt yazarların fuara katılımını engelledi!
17:25 Qamişlo’da ‘Kürt Birliği Çalıştayı’
17:07 ‘Elektrik akımı’ davasında sanıkların adli kontrolü kaldırıldı
17:01 TÜSİAD yöneticilerinin yurt dışı yasağı kaldırıldı
16:52 Özgür Özel: HSK seçimleri hukuksuzdur
16:50 Serêkaniyê’de Kadın Dayanışma Merkezi açıldı
16:43 DEM Parti ve YRP görüşmesi başladı
16:32 Cengiz Holding’e Sinop'ta 897 hektarlık maden sahası
16:16 DEM Parti ve CHP görüşmesi sona erdi
15:59 Kürt siyasetçi Yüksel Koç gözaltına alındı
15:34 Gazeteci Oruç’un duruşması ertelendi
15:08 Serap Avcı tahliye edilmedi: 2 tanık ifade değiştirdi
14:39 DEM Parti ve CHP görüşmesi başladı
14:02 ‘Türkiye BM Kayıplar Sözleşmesi’ni imzalasın’ çağrısı
13:57 Amedspor, Servet Çetin’le yollarını ayırdı
13:10 ÖHD'den Kürtçeye dair 5 talep
13:00 Kurtulmuş: Süreci zehirlemeye çalışanlar olacak, tedbirliyiz
12:54 HPG: Türk ordusunun saldırıları sürüyor
12:53 Şemrex’te ‘Kadın Kent Bostanı’nda ilk ekim
12:45 Tülay Hatimoğulları: Ertelenen adımlar için engel kalmadı
12:18 Ağrı Valiliği: Yaralı çocuk ambulansla sevk edildi
11:46 Gazeteci Sapan’a para cezası
11:42 Zozan Çewlîg: Mücadelemizin merkezi Önder Apo'dur
11:24 AYM cezaevinde görüş ve yazışma gözetimini bir kez daha ihlal saydı
11:23 Şiyar Amed: Yeni bir kapı açılıyor
Seyfi Zoğurlu: Şimdi yürütülecek savaş daha zorlu
11:21 Gazeteci Yelda Çiçek’in yeniden yargılandığı dava görüldü
10:07 Sema Yüce'nin annesi: Devlet adım atsın
10:06 Borsa İstanbul'da manipülasyon soruşturması
10:05 Kardeşi anlattı: Kaytan ‘bir lokma bir hırka’ felsefesinin vücut bulmuş haliydi
09:55 İstinaf: DTK toplantısında konuşmak örgüt üyeliği kabul edilemez
09:51 TJA’dan ‘Toplumsal Barış Yürüyüşü’ne çağrı
09:47 Türkdoğan: Öcalan özel kanunla bir komisyon kurulmasını istedi
09:21 Mexmûrlular talepleri karşılanıncaya kadar eylemde olacak
09:16 Danıştay Dedeoğulları'nın 'idari sorumluluk' davasında karar verdi
09:10 Asker görev alanı dışında cinayet işledi: Mermi çekirdekleri değiştirildi