Ortadoğu Uzmanı Özkan: Çözüm savaş değil demokratik sistemin oluşması

img
İSTANBUL – İsrail’in İran’a yönelik saldırılarının bütün bölge için tehdit oluşturduğunu belirten Ortadoğu uzmanı İslam Özkan, “Sorunun çözümü demokratik, özgürlükçü, adil bir yönetimi tesis etmekten geçiyor” dedi. 
 
İsrail, 13 Haziran’da İran'a "nükleer silah üretimini önleme" iddiasıyla saldırı başlattı. Saldırıların ilk aşamasında İran'ın merkezindeki Natanz uranyum zenginleştirme tesisi dahil olmak üzere çok sayıda nükleer ve askeri tesis hedef alındı. Yine İran Genelkurmay Başkanı Tümgeneral Muhammed Bakıri, Devrim Muhafızları Genel Komutanı Tümgeneral Hüseyin Selami, Hatemul Enbiya Merkezi Karargah Komutanı Gulamali Reşid, Devrim Muhafızları Hava ve Uzay Kuvvetleri Komutanı Tuğgeneral Emir Ali Hacızade de dahil üst düzey askeri yetkililer ile bilim insanları hayatını kaybetti. 
 
Ortadoğu Uzmanı İslam Özkan, İsrail ve İran arasındaki saldırıları Mezopotamya Ajansı'na değerlendirdi. 
 
 
İsrail’in İran’a saldırmasının sürpriz olmadığını ama ABD ile İran arasında nükleer silahlara dair müzakerelerin yürütüldüğü süreçte yapılmasının sürpriz olduğunu belirten Özkan, bunun ABD Başkanı Donald Trump’ın her fırsata söylediği çok boyutlu barış stratejisine aykırı olduğu söyledi. Saldırının ardından İran’ın nükleer silah müzakerelerini askıya aldığını anımsatan Özkan, “İsrail, 2007 yılından beri sürekli İran’ın nükleer silah üretmesinin bir tehdit oluşturduğunu ve nükleer tesislerin vurulması gerektiğini söylüyordu. Bu süreç 2009-2011’de hem İsrail’in üst düzey askeri yetkililerinin karşı çıkması hem de ABD’nin bu saldırı fikrine direnmesinde dolayı İran’a askeri operasyona izin verilmedi. İsrail’de o süreçten beri askeri operasyonlar yerine korsan ve hackerler üzerinden yapmış olduğu yazılımlar üzerinden saldırıya geçip İran’ın nükleer silah üretmesini 10-15 yıl geciktirmeyi başardı. Yani askeri bir seçenek yerine elektronik bir savaş zaten yürütüyordu. Şimdi de askeri anlamda yapıyor” dedi. 
 
İSRAİL’İN HEDEFLERİ 
 
İran ile İsrail arasında yaşanan çatışmalardan sonra 7 Ekim 2024’te ABD’li yetkililerin İran’ın bir iki hafta içerisinde nükleer silah elde edebileceğini ve uranyum zenginleştirme noktasında istedikleri hedefe ulaştıklarını açıkladıklarını belirten Özkan, “Bu açıklamadan anlıyoruz ki İsrail, İran’ın nükleer silah tesislerini adım adım takip ederek uranyum zenginleşmesinin hangi seviyede olduğunu biliyorlardı. Bu saldırı zamanlamasının da bununla yakından ilgisi var. İsrail’in saldırı amacına baktığımızda birinci hedefinin İran’ın nükleer tesislerini vurmak ve uranyum üretimini sekteye uğratmaktır. Hedef sadece bu değil ikinci hedef ise İran’ı genel anlamda zayıflatarak orta ve uzun vadede de İran’da bir rejim değişikliğini tetikleyerek gelişmelerin önünü almak olduğunu düşüyorum” diye belirtti. 
 
SAVAŞ GENİŞLEYEBİLİR
 
Saldırıların sadece İran’la sınırlı kalmayacağını ve tüm bölge ülkelerini etkileyeceğini kaydeden Özkan, sözlerine şöyle devam etti: “Ortadoğu’da bir saldırı olduğunda asla tek bir ülkeyle sınırlı kalmıyor. Mutlaka bölgeye etkileri olacaktır. İran’daki yönetim zayıflaması aynı şekilde Irak, Yemen, Filistin, Lübnan’ın da zayıflaması demektir. Şu anda bu saldırıların nereye kadar süreceğini öngörmek zor. Bu saldırıların boyutlanması İran’ın vereceği cevabın savaşın mecrasını belirleyeceğini düşünüyorum. Dolayısıyla savaş daha da boyutlanarak genişleyebilir ve işin içine Yemen, Irak’a da girebilir. İran’ın eğer İsrail karşısında başarı sağlamak istiyorsa hem istihbarat hem de hava savunmasını dengelemesini gerekiyor.”
 
SALDIRI TÜM BÖLGEYE TEHDİT
 
Batılı ülkelerinin İsrail’e silah, istihbarı bilgi ve teknoloji paylaşımıyla bu savaşın bir parçası olduğunu vurgulayan Özkan, savaşın devam etmesi halinde Ortadoğu’da birçok şeyi beraberinde tetikleyeceğini söyledi. Batılı dünya düzeniyle barışık olan ülkelerin bile bu savaştan etkileneceğine dikkat çeken Özkan, “Mısır şuanda ABD müttefiki ve İsrail’le araları iyi olmalarına rağmen İsrail’in bu gücünden rahatsızlar.  Dolaysıyla bu tehdit sadece İran’a yönelik bir tehdit değil bütün bölge ülkelerine yönelik bir tehdittir” diye aktardı. 
 
İRAN’DAKİ İÇ DİNAMİKLER
 
İsrail’in İran’a yönelik saldırısının İran’ın iç dinamiklerini hangi yönde etkileyeceğinin belirsiz olduğunu ifade eden Özkan sözlerini şöyle sürdürdü: “Norma şartlar altında halkın demokrasi ve özgürlük taleplerinin yükseldiği yakın zaman, Jina Mahsa Amini olayları ve diğer ayaklanmalar yaşadı. Bunun gibi çevresel faktörler göz önünde bulundurulduğunda bir ayaklanmanın tetiklenmesi beklenir ama bu işin psikolojik boyutları da var. Bir ülke dışardan ve düşman bir güç tarafından saldırı uğruyor. Bu beklenemedik bir şekilde kenetlenemeye de başvurabilir. Yani kendi iç sorunları için ayaklanan insanlar İsrail vurduğunda bir ayaklanamaya giderlerse birden bire kendini düşmanla işbirliği yapma konunda da hissedebilirler. Dolayısıyla vatan savunması söz konusu olduğuna psikolojik dengeler değişebiliyor.”
 
SALDIRILARIN TÜRKİYE’YE ETKİLERİ
 
Saldırıların tüm dünyayı etkileyeceğini ancak Türkiye’yi ekonomik anlamda zorlayacağını sözlerine ekleyen Özkan, “Bu saldırı tüm Türkiye’yi etkileyecek çünkü petrol fiyatları yüzde 8-10 civarında yükseldi. Türkiye’yi hiçbir konuda etkilemese bile ekonomik anlamda çok etkiyecek. Eğer saldırı boyut kazanırsa bu zamlar daha da yükselecektir. Bu savaş bölgesel bir çatışamaya dönüşürse, bölgesel düzen tamamıyla değişecek ve bazı ülkeler başka ülkelerin yanında yer almak zorunda kalacaktır ve Türkiye burada safını belirlemek zorunda kalacaktır. Türkiye’nin resmi tutumu şimdilik İran’ı destekleyen açıklamalar yapıyor. Ancak uzun vadede İran’daki yönetim çökme tehlikesiyle karşı karşıya kalırsa Türkiye galip olan ülkelerin yani ABD’nin batının yanında yer alma ihtimali yüksek gibi görünüyor. Türkiye aynı zamanda İsrail tehdidiyle de karşı karşıya olduğunun farkında olduğu için son derece bıçak sırtı üzerinde olacaktır. Bu nedenle NATO tarafında yer alacaktır” diye aktardı. 
 
ÇÖZÜM SAVAŞ DEĞİL
 
Ortadoğu’da yaşanan sorunların savaşla çözülemeyeceğini vurgulayan Özkan, çözümün anti demokratik uygulamalar ve İsrail’in yayılmacı politikalarına son verecek demokratik, adil ve özgürlükçü yönetimlerin gelmesiyle mümkün olduğunu vurguladı. Özkan, “Eğer gerçek ve hakiki bir çözümden bahsediyorsak, bunu savaş ve askeri yöntemlerle çözmek mümkün değil. Uluslararası hukuku hiçe sayan, ihlal eden taraf kimse öncelikle yargılanması, işgal ettiği topraklardan çıkması gerekiyor” ifadelerini kullandı. 
 
ADİL VE DEMOKRATİK BİR YÖNETİM
 
Ortadoğu’nun yeninden gerçek bir istikrara kavuşmasının başta Kürtler olmak üzere halkların, etnik kimliklerin tanınması, kültürel ve siyasi haklarının verilmesiyle mümkün olacağını belirten Özkan, “Eğer bunlar yapılmasa Ortadoğu’daki yönetimler, savaş ve çatışma kozunu kendi elleriyle batı ülkelerine vermiş olacaklar. Yani siz eğer Alevileri katlederseniz, Dürzilere haklarını vermezseniz, Kürtleri yok sayarsanız bu işin gideceği yer yaşanalar olur. Ortadoğu’da ya patriarkal sistem, ya Sultanizm ya da Bass gibi otoriter rejimler hüküm sürüyor. Eğer siz özgür insanlar yetiştiremezseniz etnik kimlikleri, kültürel ve siyasal haklarını tanımazsanız uzun vadede istikrarlı bir Ortadoğu yaratmanız mümkün değil. Yani öncelikle Ortadoğu’yu dış müdahalelerden arındırmak, hak adalet ve demokratik haklar üzerine inşa edilmiş bir sistem ve yönetim inşa etmeniz gerekiyor” dedi. 
 
MA / Esra Solin Dal
 

Diğer başlıklar

30/07/2025
23:38 Ukrayna, ABD ile silah tedarikinde anlaşmaların temel ilkelerinde uzlaştı
23:33 Trump'tan Brezilya'ya yüzde 50 gümrük vergisi
22:48 Riha'da hastanede şiddet: Güvenlik görevlisi ve bir doktor yaralandı
22:20 Siweyda’ya yakıt geçişine izin verilmiyor
22:13 Bafil Talabani: Suriye’de Kürt halkının hakları korunmalı
21:34 Fed, faizi beşinci kez sabit tuttu
21:26 Mamak'ta çıkan yangında 8 gecekondu kullanılamaz hale geldi
20:48 MGK bildirisinde süreç vurgusu
20:29 Halk buluşmaları: Sürecin yükünü hep birlikte omuzlayacağız
19:47 İşten çıkarılan 223 emekçi için Wan’da kitlesel yürüyüş
19:27 İran rejim güçleri Kürt bir kolberi yaraladı
19:15 Siweyda’da bin 350 kanser hastası ilaçsız
18:52 İmamoğlu'nun diplomasının iptaline dair yürütmeyi durdurma talebine ret
18:02 Kurtulmuş: Komisyon çalışmaları Ağustos'un ilk haftası başlayacak
17:56 Rusya'da depremin ardından Klyuchevskoy Yanardağı’nda patlama
17:50 Aydın'daki yangınlar kontrol altına alındı
17:39 Dedeoğulları ailesi mezarları başında anıldı
16:31 Gazeteci Nizamettin Yılmaz'ın cenazesi İstanbul'a getirildi
16:17 Zilan Esen'in taziyesine kitlesel ziyaret
15:51 Kadınların ihtiyaçlarını belirleyip çözüm üretecek
15:40 Anamur’da ‘çocuk işçi’ katledildi
15:38 Wan kayyımı engellileri işten çıkardı: 2'nci kez mağdur ediliyoruz
15:16 Şiddet uygulayan gardiyan tutsaktan şikayetçi oldu
14:57 Özel: Meclis Başkanı talebimizi kabul etti, komisyonda yer alacağız
14:39 Dedeoğulları katliamında yaşamını yitirenler anıldı
14:00 Türk-İş'in yoksulluk sınırı: 86 bin lira
13:55 7 ayda 4 bin 426 yangın: 50 bin hektar alan küle döndü
13:51 Hunergeha Welat'tan yeni eser: Derwêş ve Edûlê
13:28 Güney Kore'de aşırı sıcaklardan 13 ölüm
12:28 Bakan Tunç: Meclis'in aldığı kararlara teknik destek vereceğiz
12:18 Tsunami dalgaları Rusya, Japonya ve ABD kıyılarına ulaştı
11:58 Süveyda'da BM konvoyuna saldırı: 1 yaralı
11:45 Fırat Bayrak’ın taziyesine kitlesel ziyaret
11:18 Hastanede klimalar çalıştırılmıyor, hastalar mağdur
11:17 Kayyımın 223 işçiyi çıkartmasına tepki
10:21 TÜİK'e göre gerçek işsizlik yüzde 32,9'a yükseldi
10:08 Adana'da 22 emekçi 9 yıldır işe iadeyi bekliyor
09:48 Sigaraya zam üstüne zam
09:18 Hesendîn’den çağrı: Doğamıza sahip çıkalım
09:16 Kavurucu sıcaklarda inşaatta çalışıyorlar
09:04 PSAKD Genel Başkanı: Aleviler sürecin asli unsurudur
09:03 Tetwan’da kayyım ve AKP’nin bıraktığı tahribat gideriliyor
09:02 Hak ve hukuk örgütleri: Süreç yüzyıllık bir fırsat, yasal güvence olmalı
09:01 Protestan Kilisesi Papazı Peker: Birlik sağlanırsa hükümet adım atar
DADEN Eşbaşkanı Sabahat İnal Acar: Kürdistan'ın ilacı birliktir
09:00 Nihat Kazanhan'ın annesi: Adalet olmazsa barış da olmaz
09:00 30 TEMMUZ 2025 GÜNDEMİ
08:12 Rusya'da 8.8 büyüklüğünde deprem, Japonya'da tsunami
08:03 Riha mahallelerinde halk buluşmaları
29/07/2025
23:50 İsrail, Siweyda kırsalındaki geçiş hükümeti güçlerini bombaladı
22:59 İstanbul'da bir fabrikada yangın çıktı
22:33 Dirbêsiyê’deki yangında 2 kişi yaşamını yitirdi
22:16 Eskişehir'de Romanlarla halk buluşması
22:11 Şirnex'ta kadın atölyesi: Kadın özgür olmadan toplum özgür olamaz
21:58 Trump'tan Ukrayna ile anlaşması için Rusya'ya 10 gün süre
21:24 Xebat Andok: Aydın, yazar ve gazeteciler sürece sahip çıkmalı
20:56 Şirnex'ta ağaç kesimine karşı imza kampanyası başlatıldı
20:18 Türkiye ile Kazakistan arasında 20 anlaşma imzalandı
19:31 Mizak mahalle sakinleri madene karşı direnişini sürdürüyor
19:11 Britanya: İsrail ateşkesi kabul etmezse Filistin'i tanıyacağız
19:06 Kum ocağında operatörün cansız bedenine ulaşıldı
19:02 Barrack: QSD’nin çabaları Suriye için hayati önemde
18:59 Berkin Elvan'ı katleden Dalgalı’ya verilen ceza onandı
18:25 Artuklu Belediyesi su ve temizlik sorunları için seferber oldu
17:15 Ağaç kesimlerine suç duyurusu
16:59 MHP, komisyona 'Kardeşlik ve Dayanışma Komisyonu' adını verdi
16:59 Neslihan Şedal: Toplumsal çöküşü durduracak iradeye sahibiz
16:55 Şirnex'teki orman kıyımı: Emsal karar verilsin
16:30 Wan kayyımından işçi kıyımı
16:18 Irak Başbakanı’ndan Türkiye’ye: Askerlerinizi çekin
16:08 Amed Barosu’ndan şiddet uygulayan polisler hakkında suç duyurusu
16:06 İran'da 1 haftada 20 tutsak idam edildi
16:04 Cizîr yasağında kadınların bedeninin teşhir edilmesine takipsizlik
15:44 Îdir’de kadınlar süreci tartıştı
15:43 Süveyda'dan 'ambargoyu kaldırın, suçluları yargılayın' çağrısı
15:21 Hasta tutsak Hatice Onaran için bakanlığa mektup
15:17 Gar Katliamı davasında beraat kararının onanmasına tepki
15:09 İHİK'in cezaevi karnesi: 21 bin 642 ihlal başvurusuna karşı 153 ziyaret
14:52 Özel: Nitelikli çoğunluk olursa CHP komisyonda yer alır
14:48 Asrın Hukuk Bürosu: Aktaş'a dair yanlı ve yanlış haberlerle süreç hedefleniyor
14:42 Berivan Demir'in taziyesine kitlesel ziyaret
13:41 Bakan Yumaklı: Bursa'daki yangın devam ediyor
13:31 Çatalca'da kum ocağında göçük
12:44 Gazeteciler İsrail Konsolosluğu önünde: Filistinli meslektaşlarımıza ses veriyoruz
12:01 'Üst araması' dayatmasıyla tedavi hakkı engelleniyor
11:38 Tahliye engellerine karşı 4 kuruma başvuru
11:17 Amed Barosu: Toplumsal barışı tehdit eden paylaşımlara itibar edilmemeli
11:03 Adana’da erkek şiddeti: 2 kadın katledildi
10:57 Meriwan Cezaevi’nde tutsaklara baskı arttı
10:44 Çocuklar ve yetişkinler için Kürtçe kurslar başlıyor
10:43 Kayyım döneminde usulsüzlük ve yolsuzluk: 25 kişiye ceza
10:21 Kimlik kontrolünün nedenini soran gence polis şiddeti
10:10 33 kurşunun üzerinden 82 yıl geçti: Devlet halktan özür dilemeli
10:04 Görüntüler HepsiJET işçilerini haklı çıkardı
09:59 Kazada yaralanan itfaiyeci yaşamını yitirdi
09:47 İkbal Eren: Sevdiklerimizin mezarlarını ve faillerin yargılanmasını istiyoruz
09:34 7 yaşındaki çocuğu öldüren polis yargılanmayacak: Başka seçeneği yoktu
09:32 ‘PKK yeni bir oluşumla devam ederse katılır mısın’ sorusuyla tahliyesi ertelendi
09:20 Gazeteci Abayay'sız 33 yıl: Ardılları hakikat arayışını sürdürüyor
09:17 Mêrdîn’de bunaltıcı sıcaklarda halk susuz bırakıldı
09:13 Şırnak İl Sağlık Müdürlüğü’nde skandal ağ!
09:07 Jakob Migenda: Öcalan'ın özgürlüğü halkların özgürleşmesinin işaretidir
09:02 Demokratik Birlik İnisiyatifi'ni güçlendirme çağrısı
09:00 29 TEMMUZ 2025 GÜNDEMİ
08:38 Cizîr'de bekçilerle tartışan gençlere gözaltı
08:32 İBB soruşturmasında 25 kişi hakkında gözaltı kararı
28/07/2025
23:18 Siweyda’da abluka ve katliamlara karşı halk alanlarda
23:10 Amed’de şüpheli kadın ölümü
22:48 Licê’deki yangın helikopter eksikliğinden yayıldı
22:39 Bin 800 halk buluşması gerçekleştirildi: 27 Şubat çağrısı fırsattır
21:14 Bursa'daki yangın soruşturmasında 1 kişi tutuklandı
20:42 Licê’de yangın
20:40 Şirnex’ta operasyona çıkan asker hayatını kaybetti
20:35 Abdullah Öcalan: Tüm kesimlerin sürece katılımı hayati bir ihtiyaçtır
19:57 Mersin'de 24 saate 3 kadın katledildi: Yasta değil isyandayız
19:51 Abdullah Öcalan ve İmralı’daki tutsaklar aileleriyle görüştü
18:54 Erxenî’deki yangın kontrol altına alındı
17:53 CHP'den 'komisyon' açıklaması: Elbette gireceğiz
17:34 Riha'daki sıcaklığa dair paylaşım yapan kişi serbest bırakıldı
17:33 Erxenî ilçesindeki yangın sürüyor
17:02 Serekanîyê'de asker işkencesi
16:32 Ekrem İmamoğlu’nun yüksek lisans diploması iptal edildi
16:27 Fis Ovası'nda yangın
16:25 Uluslararası Af Örgütü: Suriye’de 8 Alevi kadın ve çocuk kaçırıldı
15:51 Yangın söndürmeye giderken kaza yaptılar: 1'i ağır 3 yaralı
15:46 Hesendîn’de eylem: Kürdistan’da eko soykırım uygulanıyor
15:45 İzmir'in 2 bölgesinde yangın
15:41 Qers'te kadın buluşması: Mücadelemiz kazancımızı belirleyecek
15:15 Orman yangınları Meclis gündeminde
15:05 Şirnex'te orman kıyımına karşı kampanya başlatılacak
14:52 Roboskî Katliamı anması: Yüzleşme olmadan barış sağlanamaz
14:26 Sanatçılardan 8 başlıklı süreç önerisi
14:18 KESK'liler bakanlık önünde: En düşük maaş yoksulluk sınırının üzerine çıkarılsın
14:04 Çaya zam
13:39 Tutuklu Kıskaç için çağrı: Ayrımcılığa maruz kalıyor, sağlık durumu ciddi
13:17 Yazar Nasır Hemeti’ye 4 yıl 8 ay hapis
12:37 DAİŞ kiliseye saldırdı: 43 ölü, 15 yaralı
12:14 Suriye’de parlamentonun üçte birini Şara belirleyecek
10:43 DFG 3 gazeteciyi andı: Özgür Basın şehitleri onurumuzdur
10:37 Hanehalkının enflasyon beklentisi yüzde 54,5'e yükseldi
10:20 Irak'ta kadın partisi kuruldu
10:09 100 kadından mektup: Öcalan ile görüşmek istiyoruz
10:01 Gülistan Kılıç Koçyiğit: Yangınların sorumlusu AKP’dir
09:57 DEDAŞ'ın ihmalkarlığı 6 ineği öldürdü
09:36 Orman yangınları: 21 kişi tutuklandı
09:31 Rahip Kavak: Kiliseler de sürece dahil edilmeli
09:20 Vasi olmak isterken kendisine vasi tayin edildi, hayatı felç oldu
09:11 Özerk Yönetim ve Şam görüşmesi neden ertelendi?
09:10 Ulusal Birlik Konferansı’na katılanlar: Birlikle kazanabiliriz
09:08 Düzce T Tipi Cezaevi'nde 2 tutsağın infazı yakıldı
09:08 'Gözlem kurulları çözüm umudunu hedef alıyor'