Ülke genelinde yıl içinde Şubat, Mart ve Nisan ayı olmak üzere farklı tarihlerde 3 kez zirai don olayı yaşandı. Şubat ve Mart aylarındaki zirai donun etkisi sınırlı kalırken, 10-11-12- 13 Nisan'da ülke genelindeki zirai don olayı yaşandı. Hava sıcaklıklarının mevsim normallerinin üzerinde seyretmesi nedeniyle tarım ürünlerin filiz vererek çiçeklendiği bir dönemde gelen zirai don, tarımsal üretimi olumsuz etkiledi. Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı, 34 ilde etkili olan donun, bundan, armut, ayva, badem, ceviz, elma, erik, fındık, kayısı, kiraz, limon, mandalina, nektarin, portakal, şeftali, üzüm ve fıstığın etkilendiğini belirtti. Bakan Yumaklı, TARSİM sigortası olan çiftçilerin, bu sigorta kapsamındaki ödemelerini alacağını ifade etti. 

 

Araştırılması için Meclis araştırma komisyonu kurulmasına karar verilen zirai don nedeniyle tarımsal ürün oranını düşmesine bağlı olarak fiyat artışlarının beklenirken çiftçiler ise zararlarının karşılanmasını istiyor. Donun etkili olduğu bölgelerden biri olan Çukurova'da narenciye bahçelerindeki ağaçlar, don nedeniyle sararak, çiçek döktü. Geçen yıldan kalanda ağaçlarda kalan limonların dalda çürümeye başladığı Adana'nın Karataş ilçesinde çiftçilik yapan Görgün Kaya, zirai donun karpuz, limon, narenciyeyi ciddi anlamda etkileyerek, yanarak, çiçeklerinin dökülmesine neden olduğunu söyledi. Kaya, narenciye ağaçlarının çiçeklerini döktüğünü, bazı ağaçlarının tekrardan yeşererek, çiçek vermeye çalıştığını ancak bu yıl ağaçların meyve veremeyeceğini belirtti. 

 

'ÇİFTÇİNİN ZARARININ KARŞILANMASI GEREKİR'

 

Yardım ve desteklerin kesileceği endişesiyle çiftçilerin yaşananları dile getirmekten çekindiğini ifade eden Kaya, "Çiftçinin hali çok kötü, sadece narenciye de değil. Karpuz ve biber de ciddi zararlar yaşıyor. Bakın yanımdaki tarla limon bahçesiydi, onlar kesildi ve karpuz ekildi. Çiftçi ekim yapamıyor. Yapsa da ya don ya dolu ya da fırtına vuruyor. Çiftçi borçla üretim yapıyor. Giderlerini vadeli alıyor. Her şey 10 katına çıkmış durumda. TARSİM sigortası çiftçinin zararını karşılanmazsa; çiftçinin bunun altında kalabilmesi mümkün değil. Devletin çiftçiyi desteklemesi lazım. Çiftçinin zararını karşılaması gerekir. Verim düşük. Bu verim düşüklüğü ne olacak mesela esnafın yahut da köylünün vatandaşın sofrasına yansıyacak. Burada limonun kilosu 8 lira iken 18 liraya çıkacak. Milletin sofrasına varana kadar 45-50 lirayı bulacak. Tek çözüm bilinçli bir tarım politikası ve düzgün bir şekilde çiftçinin desteklenmesidir. Yoksa tarım biter. Zaten bitme noktasına geldi" ifadelerini kullandı. 

 

'TARSİM ZARAR KARŞILAMIYOR'

 

Narenciye bahçesi zarar gören olası baskı endişesiyle ismini ve görüntüsünün alınmasını istemeyen bir çiftçi ise, TARSİM sigortası için dolu, fırtına, hortum, yangın, deprem, heyelan, sel ve su baskını gibi her kaleme ayrı ayrı prim yatırdıklarını belirtti. Çiftçi, "Şimdi, zirai dona dair benim TARSİM sigortam yoksa devlet bunu karşılamıyor. Narenciye bahçeleri için kaç ağacın varsa o ağaç sayısında sigorta parası yatırıyorsun. Ha bir de bu var; dolu için ayrı, fırtına için ayrı, zirai don için ayrı ayrı prim yatıyorsun. 2023 Şubat ayında ürünlere don vurdu. TARSİM sigortası benim zararı sadece Ziraat Bankası'ndaki kredi borcumu bir yıl faizsiz erteledi. Ne yiyecek ne içecek bu adam bir yıl boyunca onu düşünen yok. Şimdi gördüğün bahçeye dönüm başı 20 bin TL masraf yapılacak. Bu yıl belki de gelecek yıl da ürün alamayacağız. Ürün alabileceğimiz şekilde yine gübresi, ilacı ve tüm bakımı yapılacak. Birçok arkadaşımız narenciye bahçelerini kesti. İnsanlar zarar ediyor. Borç içindeyiz. Devlet bizi desteklemeli. Bize ucuz gübre, ilaç, mazot vermeli. Bu şekilde çiftçi üretim yapar. Yoksa durumumuz vahim. Zarar ederiz, halk da çok pahalı ürün yer" diye konuştu. 

 

MA / Hamdullah Yağız Kesen