HABER MERKEZİ - Uluslararası Tahkim Mahkemesi’nin petrol ihracatı kararını değerlendiren gazeteci Botan Germiyani, uygulanan kararın devam etmesi halinde Federe Kurdistan Bölgesi'nde hükümeti ciddi bir ekonomik çöküş beklediğini söyledi. 

 

Federe Kurdistan Bölgesi Hükümetinin Türkiye’ye petrol ihraç etmesine karşı Bağdat yönetimi 2014 yılında Uluslararası Tahkim Mahkemesi’ne başvurdu. Irak hükümeti petrolün yönetiminin ve elde edilen gelirlerin tamamen kendisine bağlı olması gerektiğini savundu. Federe Kurdistan Hükümeti ise tüm itirazlara rağmen Türkiye ile olan petrol ticaret antlaşmaların sürdürdü. 25 Mart’ta Irak Petrol Bakanlığı Sözcüsü Asım Cihad yaptığı açıklamayla, Türkiye’ye petrol ihracının durdurulduğunu duyurdu. Sık sık gündeme gelen Türkiye ve Kurdistan Bölgesi arasında imzalanan 50 yıllık petrol antlaşmasının akıbetinin ise ne olacağını belirsizliğini korurken, bölgede gazetecilik yapan Botan Germiyanî, Uluslararası Tahkim Mahkemesi’nin verdiği kararın etkilerini ve olası sonuçlarını değerlendirdi. 

 

50 YILLIK ANLAŞMA

 

Gazeteci Germiyanî, Hewler'in Ankara ile petrol anlaşması yaparak kötü bir ekonomi politikasını yürüttüğünü belirterek, "2013 yılına kadar Kurdistan bölgesinin ekonomik durumu çok iyiydi. O zamana kadar petrol Bağdat hükümetine gönderiliyordu. Irak hükümeti ile Güney Kürdistan hükümeti arasında resmi bir anlaşma vardı. Bu anlaşma gereği Irak hükümeti her yıl petrol gelirlerinin, yüzde 70'ini Kürdistan Bölgesine gönderiyordu. Fakat sonra ki süreçte bu anlaşma bozuldu.  2016'dan sonra Başûr ve özellikle de Barzani ailesi ve KDP tek başına Türkiye ile 50 yıllık bir petrol antlaşması yaptı. Bu anlaşma aslında hem ekonomik hem de siyasi bir anlaşmaydı. Bu anlaşmadan sonra Kurdistan Bölgesi bağımsız ekonomi adı altında ticaret yapmaya başladı. Bağımsız ekonomisini ilan etmesiyle birlikte Bağdat’a petrol akışı durdu. Bu antlaşmayla birlikte bölgede hem siyasi hem ekonomik hem de güvenlik anlamında ciddi bir krizler yaşanmaya başlandı. Bu krizli süreç günümüze kadar sürüyor” dedi. 

 

‘TÜRKİYE VE IRAK ANLAŞTI’

 

Federe Kurdistan Bölgesel Hükümeti'nin ekonomik politikasının bölge üzerinde büyük bir tahribata neden olduğunu ifade eden Germiyanî, “Petrol akışının durdurulması kararının devam etmesiyle birlikte bölgeyi çok zor günlerin beklediğini belirtebilirim. Edindiğimiz bilgiye göre Kurdistan Bölgesi, Türkiye’ye petrolün varilini 15 dolardan az bir fiyata satıyordu. 2022 yılında Başûr Yönetimi bu ticaretten yaklaşık 2 buçuk milyar dolar zarar etti. Kürdistan Bölgesi'nde petrol ticaretinin ve gelirinin yüzde 85'i şirketlere gidiyor. Bu şirketlerin sahibi de Barzani ailesi, KDP ve Türkiye’dir. Bölgede bu alanda bu işi yapan birçok şirket bulunmaktadır. 2017 yılında dönemin Irak Başbakanı Haydar Ebadi de Türkiye ve Barzani ailesi arasında yapılan petrol anlaşmasına tepki gösterip Paris Uluslararası Ticaret Mahkemesine şikayette bulunmuştu. İki ay sonra da Paris Uluslararası Ticaret Mahkemesi, her iki tarafı da Irak Anayasasına göre hareket etmeye ve yapılan anlaşmanın hukuki olmadığına hükmetti” diye belirtti. 

 

'YÖNETİM YANLIŞTA ISRAR EDİYOR'

 

Germiyanî, Kürdistan hükümetinin ekonomik çöküşe doğru gittiğine işaret ederek, "25 Mart'tan sonra Irak Hükümeti Ceyhan limanına petrol sevkiyatını durdurdu. Bu kararın uygulanması devam ederse Kürdistan Yönetimi 30 milyar dolar borçlanacak ve elindeki petrolü de Irak'a devredecek. Türkiye’de bundan yararlanıp Irak ile de anlaştı. Türkiye, Hewler ile bir kez daha petrol anlaşması yapmayacağını, petrol ticareti için Irak'la anlaşacağını duyurdu. İşte KDP’nin bu politikasının kurbanı yine halk oldu. KDP ve Kürdistan Yönetimi'nin yanlış politikası nedeniyle halk ciddi bir ekonomik krizle karşı karşıya kaldı. Artık toplumda açlık ve işsizlik en had safhaya ulaştı ve önü de alınmıyor. İşçilerin maaşları ödenmiyor ve birçoğunun da maaşı kesildi. Yönetim halen yanlış politikasında ısrar ediyor ve bu da mevcut durumu daha da derinleştiriyor. Kürdistan Bölgesinin birçok şehrinde tepkiler ve protestolar var. Amerika Birleşik Devletleri (ABD), Bölgesel Hükümeti sert bir şekilde uyardı” diye konuştu. 

 

‘SANCISINI KURDISTAN HALKI ÇEKECEK’

 

Germiyanî, devamla şunları kaydetti: “Elimizdeki bilgilere göre Amerika, KDP'nin Uluslararası mahkemenin kararını tanımasını, anayasaya göre hareket etmesini ve bir daha bağımsız petrol ticareti yapmamasını talep etti. KDP’nin bu yanlış politikaları nedeniyle Başûr borç batağına düştü. Bu uygulama devam ettiğinde var olan kriz daha derinleşecek ve borcu daha da artacak. Çünkü yönetim ‘petrol ile borcumuzu ödüyoruz’ diyordu. Uluslararası kararın uygulanması sürerse Kurdistan hükümeti ekonomik çöküş yaşar. Her zaman ki gibi bunun sancısını yine Kurdistan Bölgesi halkı çekecek.” 

 

MA / Zeynep Durgut