CENEVRE - BM Irak Yardım Misyonu ve BM İnsan Hakları Ofisi, Irak ve Federe Kürdistan Bölgesi’ndeki gözaltı birimi ve cezaevlerinde yaşanan işkence ve kötü uygulamalara dair yayınladığı raporda, yetkilileri yasal zorunluluğa uymaya çağırdı. 

 

Birleşmiş Milletler Irak Yardım Misyonu (UNAMI) ve BM İnsan Hakları Ofisi (OHCHR), “Irak'ta Adaletin Yönetiminde İnsan Hakları: İşkenceyi önlemek için yasal koşullar ve usule ilişkin güvenceler” başlığıyla 31 sayfalık rapor yayınladı. 1 Temmuz 2019 ile 30 Nisan 2021 dönemini kapsayan rapor kapsamında, 235 tutuklunun yanı sıra cezaevi personeli, hakimler, avukatlar ve tutuklu aileleriyle görüşüldü. 

 

Federal Kürdistan Bölgesi’nde işkence vakalarına da geniş verilen raporda, buradaki birçok tutuklunun avukat ve ailelerine ulaşamadığına dikkat çekildi. 

 

YAZILI HÜKÜMLER UYGULANMALI 

 

Rapor, BM Cenevre Ofisi’nde düzenlenen toplantısıyla kamuoyuna açıklandı. Toplantıda BM İnsan Hakları Yüksek Komiserliği sözcülerinden Marta Hurtado, Irak’ta suç olması ve önlenmesi için yasal güvenceler olmasına rağmen ülke genelinde gözaltı merkezleri ve cezaevlerinde işkencenin devam ettiğini belirtti. Açıklamada işkence mağdurlarının anlatımlarına yer veren Hurtado, konuyla ilgili BM İnsan Hakları Yüksek Komiseri Michelle Bachelet’in işkenceyi önlemek için yasal cephede bazı ilerlemeler kaydeden Iraklı yetkililerin, yazılı hükümleri her gözaltı merkezinde etkin bir şekilde uygulaması gerekliliği konusundaki temennisini de aktardı.  

 

İŞKENCE VE KÖTÜ MUAMELE 

 

Kamuoyunda güven oluşturmak için devletin adaleti sağlama ve adalet ilkesini destekleme becerisini göstermesinin önemli olduğunu vurgulayan Hurtado, ancak yetkililerin kendileri yasayı çiğnediğinde, bunun tam tersi bir etkisi olduğunu söyledi. Güvenlik birimlerinin gözaltı süresi ve söz konusu kişilerin avukat ve aileleriyle görüşmeleri konusunda var olan yasal zorunluluklara uymadığını ifade eden Hurtado, güvenlik birimlerinin gözaltına aldıkları kişilerin itiraflarına ulaşmak için sıklıkla işkenceye başvurduğunu söyledi. Birçok gözaltı merkezlerinin resmi yerinin belli olmadığına da dikkat çeken Hurtado, “Yayınlanan raporda da görüleceği üzere yetkililerin şikayetleri ve işkence belirtilerini görmezden geldiğine dair endişeler var. Resmi şikayetleri ele almak için kurulan sistemlerin ne adil ne de etkili olmadığı görülüyor. Raporda ayrıca, yetkililerin bu tür başarısızlıklara ilişkin sınırlı hesap verme sorumluluğunun, bu uygulamalara rıza ve hoşgörü gösterdiğini de gösteriyor” dedi.

 

Hurtado, birçok tutuklunun güven eksikliği veya misilleme korkusu nedeniyle yaşadığı kötü muameleleri bildirmemeyi tercih etmesinin sisteme olan güvensizliğin göstergesi olduğunu belirterek, "Bunun ele alınması gerekiyor. Bu rapor, ülkeyi geri tutan bu belayla nasıl başa çıkılacağına dair özel tavsiyeler sunuyor. BM, bu çabada Irak Hükümeti’ne yardım etmeye hazır” diye belirtti. Konuşmasında Yüksek Komiser Bachelet’in kaygılarını da dile getiren Hurtado, şöyle dedi: “Yüksek Komiser Bachelet, işkence ve diğer kötü muamele biçimlerinin etkili bir şekilde önlenmesi ve soruşturulması, terörist grupların anlatılarına ters düşecek ve bu tür uygulamaları kendi şiddet eylemlerini haklı çıkarmak için kullanma yeteneklerini azaltacağını belirtiyor.”