Berê bê berdan înfaza wî şewitandin: Bi hiqûqa neyartiyê nêzî kurdan dibin

  • rojane
  • 09:02 27 Çile 2023
  • |
img
AMED - Mehmet Emîn Guzel, birayê girtiyê nexweş Mehmet Denîz Guzel ku 30 sal in girtiye û di 9’ê tebaxa 2022’yan de bi hinceta cezayên hucreyê înfaza wî hatiye şewitandin, bertek nîşanî şewitandina înfazê da û wiha got: “Ev ceza li dijî hiqûqê ye. Li hemberî kurdan hiqûqa neyartiyê tê meşandin.”
 
Li girtîgehên bakurê Kurdistanê û Tirkiyeyê zext, tundî û binpêkirina mafên girtiyan her diçe zêde dibin. Girtiyên nexweş nayên berdan û tevî ku cezayê wan qediyaye jî înfaza wan tê şewitandin. Ji girtiyên ku înfaza wan hatiyê şewitandin yek jê jî girtiyê nexweş Mehmet Denîz Guzel e. Guzel, li Girtîgeha Tîpa F a Bolûyê tê ragirtin û ji tebaxa 1992’yan vir ve girtî ye. Guzel, di 9’ê tebaxa 2022’yan de 30 sal cezayên xwe qedandiye, lê bi hinceta cezayên disiplînê înfaza wî hatiye şewitandin. Birayê wî Mehmet Emîn Guzel têkildarî şewitandina înfaza wî de ji ajansa me re axivî û bertek nîşan dan. 
 
Guzel diyar kir ku birayê wî di tebaxa 1992’yan de di navbera navçeya Dara Hênê ya Çewlikê û Lîcê ya Amedê de hatiyê girtin û Dadgeha Ewlehiyê ya Dewletê (DGM) bi hinceta "xerakirina yekitî û yekpareyiya dewletê" cezayê muebedê lê biriye. Guzel bi lêv kir ku piştî ku birayê wî hatiyê girtin çend hefteyan li Çewlikê îşkence lê hatiye kirin û wiha got: “Piştî îşkenceyê ew anîn Girtîgeha Tîpa E ya Amedê. Salekê li vir ma. Pişt re jî ew sirgûnî Girtîgeha Tîpa E ya Bartinê kirin. Ji 1993’yan heta 2000’î li Girtîgeha Bartinê bû. Ji 2000’î heta 2007’an jî li Girtîgeha Kandirayê bû. Pişt re jî ew sirgûnî Girtîgeha Tîpa F a Bolûyê kirin û ji wê rojê heta niha li Bolûyê ye.”
 
‘7 SAL CEZAYÊ WÎ DIRÊJ KIRIN’
 
Guzel anî ziman ku cezayê ku li birayê wî hatiyê birîn li dijî hiqûqê ye û der barê şewitandina înfaza birayê xwe de ev tişt anî ziman: "Dema parêzer li dosyayên wî dinêrin dibêjin gere bi van dosyeyan nehatana girtin, lê cezayê muebedê lê birîn. Dosyayên beraetê bi cezayê muebedê girtin. Di sala 2005’an û 2008-2010’an de 3 caran cezayê hucreyê li birayê min hatiye birîn. Ji van cezayan yek jê bi hinceta ku dirûşm berz kirine lê hatiye birîn û di heman rojê de cardin bi heman hincetê ceza lê hatiye birîn. Her du jî di 2005’an de hatine birîn. Ên din jî bi hinceta ku kameraya li qawîşê dinêrê şikandiyê hatine birîn, lê tiştek wisa tune ye kamera neşikandine, por kirine ji ber ku jiyana wan a taybet bin pê kiriye. Lê wan wekî ku kamera şikandiye ceza lê birîne. Ji ber van cezayan jî tevî ku 30 sal cezayê birayê min qediyaye û diviyabû di 9’ê tebaxa 2022’yan de bihata berdan, înfaza wî hat şewitandin. Me jî li dijî van cezayên hucreyê di sala 2020’an de serî li Wezareta Dadê dabû lê hê ew dosya neçûne Dadgeha Bilind. Dixwazin dosyayê veşêrin. Ji ber ku ew jî dizanin heke dosye biçe Dadgeha Bilind ew ê bê xerakirin. Bi zanebûnî girtina birayê min dirêj dikin, heke ew ceza bê xerakirin birayê min dê bê berdan. Hiqûqnas û kesên ku ew ceza dane pir baş dizanin ku ew ceza li dijî hiqûqê ye. Lê ji ber ku înfaza birayê min hatiye şewitandin, dê 7 salên din ragirtî bimîne.”
 
‘NEKARÎ TEV LI CENAZEYÊ DÊYA MIN BIBE’
 
Bi domdarî Guzel bi lêv kir ku birayê wî di 30 salên xwe yên girtîgehê de her tim li cihên dûr ragirtî maye û wiha pê dê çû: “Di vê pêvajoyê de dê û bavê min jî jiyana xwe ji dest dan. Dê û bavê min demeke dirêj nikaribûn biçin girtîgehê cem wî. Ji ber ku ew jî demeke dirêj nexweş bûn û rê jî dûr bû, nikaribûn biçin. Dêya min di sala 2010’an de jiyana xwe ji dest da û bavê min jî di sala 2014’an de. Dema dêya min jiyana xwe ji dest da, nehiştin birayê min tev li cenaze bibe. Lê ji ber pêvajoya çareseriyê dema bavê min jiyana xwe ji dest da hat tev li cenaze bû. Dêya min demeke dirêj li erdê bû, nikaribû biçe. Herî dawî di sala 2008’an de birayê min dîtîbû. Gelek caran jî me di rê de qeza kir. Çûnûhatin pir zehmet e. Ev yek ji polîtîkaya dewletê ye. Malbatên ku li Amedê dijîn zarokên wan sirgûnî bajarên Tirkiyeyê dikin, girtiyên ku malbatên wan li Stenbolê jî sirgûnî bajarên bakurê Kurdistanê dikin.”
 
‘LI DIJÎ GIRTIYÊN KURD HIQÛQA NEYARTIYÊ TÊ MEŞANDIN’
 
Di berdewamê de Guzel destnîşan kir ku birayê wî jî di nava lîsteya girtiyên nexweş a Komeleya Mafê Mirovan (ÎHD) de ye û der barê pêkanînên li girtîgehê ev tişt anîn ziman: “Nexweşiyên wî yên Hebatîp B û madeyê hene. Ev nexweşîn jî di girtîgehê de li birayê min peyda bûne. Ji ber nexweşiya xwe ya madeyê nikare xwarinên girtîgehê bixwe. Xwarinên ku li girtîgehan didin girtiyan jî ji ne baş in. Tedawiyeke baş jî nayê kirin. Jixwe sewqkirina wan a ji bo nexweşxaneyê, jî wekî îşkenceyê ye. Wan bi awayekî destkelemçekirî dibin nexweşxaneyê. Li wan dixin. Ji ber vê jî gelek girtiyên nexweş naçin nexweşxaneyê. Gelek girtiyên nexweş ji ber ku baş nayên dermankirin jiyana xwe ji dest dan."
 
Guzel bi lêv kir ku divê girtiyên nexweş demildest bên berdan û wiha got: "Bi biryarên Lijneya Rêveberiya Çavderiyê înfaza gelek girtiyan hat şewitandin. Bi hinceta ku di bikaranîna ceyranê de îsraf kirine înfaza girtiyan tê şewitandin, lê girtî heqê ceyrana xwe didin. Ev ceza li dijî hiqûqê ne. Li hemberî girtiyên kurd hiqûqa neyartiyê tê meşandin. Li girtîgehan polîtîkaya qetilkirina girtiyan tê meşandin.”
 
‘JI BER REWŞA BIRAYÊ XWE BI FIKAR IN’
 
Guzel di berdewama axaftina xwe de diyar kir ku binpêkirinên mafan ên li girtîgehan her diçe zêde dibin û wiha dirêjî da axaftina xwe: “Ji ber vê, em jî ji ber rewşa birayê xwe bi fikar in. Herî dawî ez 2 meh berê çûm cem birayê xwe. Di hevdîtinê de ji min re got, kinc, pirtûk, şimik û hwd. hemû ji girtiyan re sînordar kirine. Anku tenê dikarin şimikekê bi kar bînin. Pirtûk û kincan jî her wiha bi sînorkirî dikarin bigirin. Di van demên dawî de pirtûkên kurdî qebûl nakin. Pirtûkên din jî bi awayekî sînorkirî qebûl dikin. Bi hinceta lêgerînê her tim davêjin ser qawîşan. Xwarin jî mesele ye, yanî porsiyona xwarinê biçûk kirine. Girtîgeh hê jî di bin şert û mercên pandemiye de ne. Spor, atolye, çûn û hatina girtiyan a cem hev hemû qedexe ne. Yanî me bihîstiye ku ser çend hewadariyên girtîgehan hatine girtin.”
 
‘DIVÊ GELÊ KURD XWEDÎ LI GIRTIYAN DERKEVE’
 
Di dawiya axaftina xwe de Guzel bal kişand ser bêdengbûna partiyên siyasî ya ji bo girtîgehan û ev tişt anî ziman: "Divê malbatên girtiyan û gelê kurd xwedî li girtiyan derkevin. Malbatên girtiyan ji bo girtiyên nexweş û girtiyên ku înfaza wan hatiye şewitandin nobeda edaletê dan destpêkirin, lê daxwazên wan bi cih nehatin. Partiyên siyasî, ji bilî HDP'ê tevî ku soz dabûn jî soza xwe bi cih neanîn. Me bi partiya DEVA, CHP, Partiya Saadetê û ya Pêşaroje re hevdîtin pêk anîn. Wan jî got, 'em ê bibin dengê girtiyan' lê tu gav neavêtin. CHP, cara duyem randevû neda malbatên girtiyan. Qala hiqûq û edaletê dikin lê bi vî awayî nikarin hiqûq û edaletê pêk bînin. CHP ku dibêje 'em ê bibin desthilat û heq û hiqûqê pêk bînin' dema mijar dibe girtiyên kurd xwe ker û kor dike.”
 
MA / Mahmût Altintaş - Welat Ekîn

Sernavên din

28/03/2024
20:56 Jinên endamê DEM Partiyê û parêzer çûn serdana Emîne Şenyaşarê
20:01 Li Girtîgeha Bakirkoyê êrişî girtiyan hat kirin
17:26 DEM Partiyê lez da xebatên hilbijartinê | HATE NÛKIRIN
17:09 Zanayê bang li gelê Bedlîsê kir: Xwedî li sindoqên xwe derkevin
17:07 DEM Partî: Em Namzetê xwe yê Antalyayê venakişînin, deng ji DEM’ê re ne
17:00 Hatîmogûllari: Li şûna hûn ji bo şer derî bi derî bigerin, ji bo aştiyê li deriyê Îmraliyê bixin
16:45 Ji Nobeta Edaletê banga ‘Deriyên Îmraliyê vekin’ hate kirin
16:24 Temellî li Colemêrgê got: Dê îradeya we vê îktîdara faşîst hilweşîne
16:24 Girtina Hatîce Yildizê li ber Girtîgeha Bakirkoyê hate şermezarkirin
16:09 Heta ku bi Roboskê re hevrû nebin demokrasî ne pêkan e
16:08 'Em ê şaredariya Sêrtê ji qeyûmên dagirker rizgar bikin'
15:56 Eşira Meleyî piştgiriya xwe ya ji bo DEM Partiyê eşkere kir
15:45 Ji bo komkujiyên di meha adarê de banga hevrûbûnê hat kirin
15:36 Qeyûmê Êlihê ji bo namzetê AKP’ê bi 53 milyonan qolî amadekirin
15:29 Nivîskarê pontus Haralambîdîs wefat kir
15:28 Bakirhan: Gel dê xwedî li vîn û rûmeta xwe derkeve
15:06 Girtiyên siyasî ji 4 partî û Serokatiya Meclisê re name şandin
15:06 Li Amedê 15 xwendekarên paqijî pê dane kirin bi jehrê ketin
14:26 Dibistan di 1’ê nîsanê de dikevin betlaneyê
14:21 Bayindir li Bazîdê bang kir: Em di 1’ê nîsanê de serkeftina xwe pîroz bikin
13:55 Koordînasyona Şopandina Greva Birçîbûnê: Divê daxwazên girtiyan bên bicihanîn
13:44 Li Mûşê walî, qeymeqam û fermandar ji AKP'ê re xebata hilbijartinê dikin
12:58 DEM Partiyê li 3 navendan mitîng li dar xistin
12:37 Li Kutahya û Stenbolê û tundiya mêr
12:26 OHD’ê serî wezaretan da: Bila pêkanînên dibin sedema binpêkirina mafê tenduristiyê bi dawî bibin
11:53 Rapora cîsmên teqîyayî: Malbata Dayan hat mexdûrkirin
11:52 Parêzerên Abdullah Ocalan ji bo hevdîtinê dîsa serlêdan kirin
11:25 Ertak: Em ê li Şirnexê bi ruhê 2004’an biçin ser sindoqan
11:19 Bi hinceta îşareta serkeftinê peywîra wî ya hilbijartinê betal bû
11:02 Karkerên Agrobayê destkeftiya xwe ya ewil bi dest xist
10:57 Tiştên ku ji kantînê bi pereyên xwe kirîne hatine desteserkirin
10:33 Ji bo piştgiriya bi DEM Partiyê re li Şemrexê meş hat lidarxistin
10:22 Parêzerê Abdullah Ocalan: CPT ji saziyeke ku baweriyê dide derketî ye
09:43 DEM Partî ji bo Cîhanbeyliyê serferber bûye
09:07 Ebex wê hesabê 2019'an bipirse: Em ê bi DEM Partiyê re xwe bi rê ve bibin
09:06 DEM dê li Xinûsê bibe warê çareseriyê
09:05 Greva birçîbûnê ya bi daxwaza azadiya Abdullah Ocalan di roja 123’yan de didome
09:04 Ji rojnameger Silêman Ehmed 156 roj nin agahî nayên girtin
09:03 Wêranşar li gel DEM Partiyê ye
09:02 Li dijî hilbijêrên sixte hilbijêrên livdar: Bi hezaran kesî serî li DEM Partiyê dan
09:01 Xizmên girtiyan: Hûn pêdiviyên wan pêşwazî bikin em jî dê pereyan neşînin!
09:00 ROJEVA 28’Ê ADARA 2024’AN
08:50 Li Girtîgeha Tîpa T a Xelatê êrişa provakatîf
08:49 Qesra Spî hewl dide Îsrarîlê ji bo hevdîtinan qaneh bike
27/03/2024
23:30 Li Agiriyê ciwanan bal kişand ser tecrîdê
21:53 Gergerlîoglû: Tu hêz nikare dengê 'Berxwedan jiyan e' bibire
21:49 Namzetên Mêrdînê li qadê ne: Em ê bi rêjeyeke zêde bi ser bikevin
21:37 Li Îzmîrê kuştina jinan hat şermezarkirin
20:35 Ji ber keyatiyê bi hev ketin: 4 jê giran 8 kes birîndar bûn
20:24 Polîsan nehişt EMEP'î biçin cem Emîne Şenyaşarê
19:54 Li Stenbolê gelek kes hatin binçavkirin
17:20 Turkdogan serdana TÎHV û ÎHD’ê kir
17:06 Zana çû serdana Nobeta Edaletê: Heke ne ji têkoşîna dayikan bûya dê zimanê me tune bûbûya
17:05 Hatîmogûllari: Me xwe bi hezaran kesan li qadê îspat kir
17:01 DEM Partî xebatên hilbijartinê didomîne: Em ê di 1’ê nîsanê de serkeftinê pîroz bikin
16:25 OHD’ê rapora xwe ya têkildarî girtîgehên Herêma Marmarayê eşkere kir
16:24 Hilbijêrên bitevger ji Mûglayê bi rê ketin
15:48 Şaredariyê 70 hezar lîre dan zêringirê ku ‘hewcehiya wî bi alîkariyê heye’!
15:42 Uçar: Ev hilbijartin di navbera kesên heqaret li Şêx Seîd kirin û neviyên Şêx Seîd de ye
15:26 Bersûcê Doza Hrant Dînk: Me agahiya cînayetê weke ku rojek piştî cînayetê girtibe rapor amade kir!
15:00 Bayindir li Qereyaziyê ye: Ev hilbijartin ji bo ziman û nasnameya kurdan referandûm e
14:58 Rewşa Yildiz a 75 salî aloz bû rakirin nexweşxaneyê
14:53 Li Qilebanê xebata belavkirina belavokan veguherî meşê
14:42 DEM Partiyê li Elkê perwerdeya ewlehiya sindoqan da
14:38 Şagirtên dibistanan birin mîtînga Erdogan
14:37 Rayedarê tirk: Daxwazeke Rûsyayê ya ji bo girtina êrişkaran tune bû
13:50 Baro û saziyên sivîl ji bo Îmraliyê bang li CPT’yê kirin: Ji bo çareseriyê gavê biavêjin
13:46 Li Çewligê bi tevlibûna hezaran kesan mitîng tê lidarxistin
13:42 Cezayê hucreyê dan 5 girtiyên ketine greva birçîbûnê
13:05 Rapora kesê pispor a Licikê: Xetere heye ku kîmyewiyên jehrî tevî Hewzaya Firatê bibin
12:14 YNK: PDK’ê li Kerkûkê bi Eniya Tirkmen re lihev kir û nirxên neteweyî firot
11:36 Bakirhan: Em li bin dara Rêya Sêyemîn bibin yek
11:23 Ji namzetên hevşaredariyê banga ‘xwedîderketina li sindoqan’
11:22 Di êrişên li ser sînor de 10 kolber birîndar bûn
10:38 Li Şirnex û Rihayê gelek kes hatin binçavkirin
10:24 Li bejahiya Hezroyê operasyona leşkerî û dorpêç
10:00 Parastvanên mafan: Girtina Yildiz binpêkirina mafê mirovan e
09:51 ‘Em ê her kesên ku xwe digihînin me em ê bibin ser sindoqan’
09:04 Êrişên DAIŞ'ê: Dixwaze vegere rewşa xwe ya beriya 2015'an
09:03 Girtiyên siyasî 122 roj in bi daxwaza azadiya Abdullah Ocalan di greva birçîbûnê de ne
09:03 155 roj nin agahî ji rojnameger Silêman Ehmed nayên girtin
09:01 Malbatên Roboskê: Her raya ji AKP'ê re diçe dê wekî bombe li ser serê me bibare
09:01 Qeyûm navenda jinan salane bi hezar û 500 lîreyî da bi kirê
09:01 Li Bakur û Rojhilatê Sûriyeyê şaredariyên neteweya demokratîk
09:00 Ji Egeyê bi hezaran hilbijêr ji bo qeyûman bişînin diçin bajarên xwe
09:00 AKP li Dîlovasiyê dest bi belavkirina bertîla hilbijartinê kiriye
09:00 ROJEVA 27'Ê ADARA 2024'AN
26/03/2024
23:59 Girtiyê nexweş piştî 30 salan ji girtîgehê derket
22:48 Li Hezexê şahiya gel
20:54 Nobeda Edaletê ya Emîne Şenyaşarê di roja 62'yan de ye
19:58 Karwana DEM Partiyê li gundên Silopiyayê geriya
19:37 Namzetên AKP'ê yên Amedê beramberî rayan kartên BÎM'ê belav dikin
18:46 'DEM wê li Rihayê, Riha jî wê pir li DEM'ê bê'
16:50 Dozger xwest Keskîn û Yarkan bên cezakirin
16:47 Zana: Ji bo paqijkirina mejiyan şaredarî girîng in
16:40 Demîrel ji doza “heqareta serokkomar” beraet kir
16:23 Di Nobeta Edaletê de peyama israra domandina têkoşînê hat dayîn
16:11 Têkildarî tundiya polîsan a li Colemêrgê pûşnûmepirs dan Meclisê
15:59 DEM Partiyê xwest ji bo girtiyên nexweş li Meclisê komîsyon bê avakirin
15:58 Zilamekî hewl da li Rihayê jinekê bikuje