Ji bo lêkolînkirina çekên kîmyewî 131 kesan ji hikûmeta Herêma Kurdistanê re name şandin 2022-11-30 12:41:08   NAVENDA NÛÇEYAN – Bi mebesta ku bikaranîna çekên kîmyewî ji hêla Tirkiyeyê ve li dijî herêmên Zap, Metîna û Avaşînê, ji Rojhilata Navîn, Efrîqe û Amerîkayê 131 kesan ji hikûmeta Herêma Federe ya Kurdistanê û hikûmetên pêwendîdar re nameyek şandin.     Bi mebesta lêkolînkirina bikaranîna çekên kîmyewî ji hêla dewleta tirk ve li dijî herêmên Zap, Metîna û Avaşîn ên Herêma Federe ya Kurdistanê, 131 akademîsyen, çalakvan, sendîkavan, nûnerên civaka sivîl û siyasetmedarên ji Rojhilata Navîn, Ewropa, Efrîqa, Kanada û Amerîkayê ji OPCW, hikûmeta dewleta tirk, hikûmeta Herêma Kurdistanê û hikûmetên pêwendîdar re nameyek nivîsandin.   Di nameyê de ev tişt hatin gotin:   “Bi wesîleya 30’ê Mijdarê Roja Bîranîna Qurbaniyên Şerê Kîmyewî, der barê îdiayên metirsîdar ên li ser êrişên bi çekên qedexekirî yên ku artêşa tirk li başûrê Kurdistanê li dijî Partiya Karkerên Kurdistanê (PKK) bi kar tîne, em bi fikareke mezin serî li we didin. Her wiha di demeke wisa de em dinivîsînin ku dewleta tirk careke din êrişî sivîlên li Sûriyeyê dike û amadekariyê ji dagirkeriyeke nû ya bejahî re dike.   Di 18'ê cotmehê de li medyayê hinek dîmen hatin weşandin ku bandora çekên kîmyewî ya li ser du gerîlayên PKK'ê radixist pêş çavan. Herdu gerîla ji 17 şervanên PKK'ê bûn ku mehên dawî bi êrişên kîmyewî yên têne îdiakirin, jiyana xwe ji dest dane.   Demeke kurt beriya weşanê, Yekitiya Bijîşkan a Navneteweyî ya ji bo Pêşîlêgirtina li Şerê Nûkleer (IPPNW), raporek li ser îdiayên ku dibêjin dewleta tirk çekên kîmyewî bi kar tîne, weşand. Li ser bingeha encamên hatine bidestxistin, bang hate kirin ku bila di asta navneteweyî de lêkolînek were kirin.   Di sala 2021'ê de çavdêrên mafên mirovan û medyayê bûyerek ragihandin ku nîşan dida, bê ji aliyê tibî ve çekên kîmyewî yên têne gotin Tirkiyeyê bi kar aniye, bandoreke çawa li sivîlan dike. Amadekarên rapora IPPNW’ê, xwestin ku bi sivîlên navborî re hevdîtinê bikin lê belê rayedarên Hikûmeta Herêma Kurdistanê ew asteng kirin.   Em têgihiştin ku OPCW tenê dema ku daxwazek ji aliyê dewletekê ve were kirin dikare îdiayên bikaranîna çekên kîmyayî lêkolîn dike.   Lê li gorî me ev mekanîzmayên heyî rastiya şerê di dema îro de nîşan nade. Gelên bê dewlet û aktorên siyasî û leşkerî yên ne dewletî bi kûrahî di nav nakokiyên nûjen de ne.   Her wiha rejîmên otokrat dengê kesan bifetisînin ku dixwazin hesab ji hikûmetê xwe bipirsin ji ber kiriyarên wan di şer de. Ev herdu şert li vir girîng in. Gelê kurd ne xwedî dewletekê ne ku bikare dengê xwe ji bo wan rake. Ew di bin rejîmên zordar dijîn ku hevalbendên wan ê hêzdar ên li Rojava hene, wek nimûne, Tirkiye ji hêla hevalbendên xwe yên NATO ve tê piştgirî kirin ruxmî îspatên berdewam ên binpêkirinên giran ên mafên mirovan hene.   Ev tê wê maneyê ku, her çendî ku kurd bi awayekî zêdetir ji ber statûya xwe ya kêmnetewî û bindest rastî tawanên şer û binpêkirina hiqûqa navneteweyî tên û di heman demê de derfetên wan da ku bigihîjin mekanîzmayên dadweriyê yên ku ji sûcdaran hesab bixwazin kêm in.   Ji bo ku qanûnên mafên mirovan û qanûnên şer bibandor bin, divê bi awayekî gerdûnî be û dûrî fikrên siyasî werin sepandin. Divê gelek rê hebin ku îdiayên bawerbar ên binpêkirina mafên mirovan û binpêkirina qanûnên şer ji hêla saziyên navneteweyî yên bêalî ve werin lêkolîn kirin. Bi taybetî jî binpêkirinên giran ên mîna bikaranîna çekên qedexe.   Wekî din, divê ku ev lêkolîn ne tenê bi dîrokê re bêne ser ziman. Divê edalet û hesabpirsîna kesên ku qanûnên navneteweyî binpê dikin were pêkanîn û her weha çareserîyên siyasî yên mayînde armanc bike.   Ji bo wê mebestê em kesên ku li jêr îmze kirin van pêşniyaran dikin:   Ji OPCW’ê re:   * Guhertina mekanîzmayên lêpirsînê da ku bikaranîna çekên kîmyewî yên îdiakirî bigihîjin dadweriyê û berpirsiyariyê.   * Lêkolîn li ser îdiayên ku dibêjin Tirkiyê çekên kîmyayî li başûrê Kurdistana bi kar anîne werin kirin.   Ji dewleta tirk re:   * Bidawîkirina hemû çalakiyên leşkerî li Iraq û Sûriyeyê.   * Bi lêkolînên herêmî û navneteweyî yên li ser bikaranîna çekên kîmyayî yên îdiakirî, sûcên şer û binpêkirinên mafên mirovan hevkariyê bikin û heke binpêkirin hatin dîtin ji berpirsyaran hesab bipirsin.   * Ji bo çareseriya pirsgirêka kurd bi rêyên siyasî vegere muzakereyên aştiyê yên bi PKK’ê re were kirin.   Ji Hikûmeta Herema Kurdistanê re:   * Destûrê bide lêkolînerên navneteweyî ku bi tevahî derbasî herêm û civakên bandorbûyî bibin da ku diyar bikin ka Tirkiyeyê di operasyonên xwe yên leşkerî de çekên kîmyewî bikar aniye yan na.   Ji hikûmetên pêwendîdar re:   * Bi rêya mekanîzmaya heyî ya OPCW daxwaza lêkolînê li ser bikaranîna çekên kîmyayî yên Tirkiyê bikin.   * Firotina çekan û alîkariya ewlehiyê ya ji bo Tirkiyeyê bi dawî bikin.   * Zextê li Tirkiyeyê bikin da ku operasyonên leşkerî yên li ser sînor li Iraq û Sûriyeyê bi dawî bike.   * Ji bo di navbera Tirkiye û PKK’ê de pirsgirêka kurd bi rêyên siyasî were çareserkirin, alîkarî û piştgiriyê bidin.   KESÊN KU ÎMZE DANE NAMEYÊ   Souad Abdelrahman, Serokê Komeleya Jinên Filistîn – Filistîn   Dr. Goran Abdullah – Skotlandiya   Ismet Agirman, Çalakvanê Kurd – Brîtanya   Prof Dr Tayseer A. Alousi, Sekreterê Giştî yê Meclisa Erebî ya Piştgiriya Pirsgirêka Kurd û Serokê Çavdêriya Mafên Mirovan a Sumeriyan - Hollanda   Dr Maha Al-Sakban, Endamê Rêvebir a Navenda Mafên Mirovan a Jin - Iraq   Mick Antoniw MS, Endamê Hilbijartina Senedd, Koma Kedê ya Welsh, Şêwirmendê Giştî û Wezîrê Destûra Bingehîn - Wales   Chiara Aquino, Zanîngeha Edinburgh - Scotland   Benedetta Argentieri, Rojnamevan û derhêner – Îtalya   Rezgar Bahary, Rojnamevan – Brîtanya   Naamat Bedrdine,Siyasetmedar û nivîskar - Lubnan   Walden Bello,Profesorê Civaknasiyê yê Navneteweyî, SUNY Binghamton, û wergirê Xelata Jiyana Rast (ango Xelata Nobelê ya Alternatîf) di 2003 de - USA   Janet Biehl, Zanyarê serbixwe, nivîskar, hunermend – DYA    Jonathan Bloch, Nivîskar Brîtanya   Baroness Christine Blower, House of Lords - Brîtanya   Debbie Bookchin, Rojnamevan û nivîskar - DYA   Prof Bill Bowring, Dibistana Hiqûqê, Birkbeck College, Zanîngeha London - Brîtanya   Jane Byrne, Mamoste – Brîtanya   Robrt Caldwell, Alîkarê Profesorê Lêkolînên Xwecihî, Zanîngeha Buffalo - DYA   Kampanyaya li Dijî Krîmînalîzekirina Civakan (CAMPACC) – Brîtanya   CND (Kampanya ji bo Bêçekkirina Nûkleerî) - Brîtanya   Margaret Cerullo, Zanîngeha Hampshire - DYA   Maggie Cook, Endamê UNISON NEC - Brîtanya    Mary Davis FRSA, Zanîngeha Royal Holloway a London - Brîtanya   Înîsyatîva Kurdistan Biparêze - Brîtanya   Mary Dibis, Mousawat Ji Bo Jin - Lubnan   Penelope Dimond, Nivîskar û lîstîkvan- Brîtanya   Gorka Elejabarrieta Diaz, Senatorê Baskî, Rêveberê Beşa Têkiliyên Navneteweyî ya EH Bildu - Welatê Bask   Komîteya Rêveber a Federal a Yekitiya Jin Courage - Almanya   Silvia Federici, Nivîskar û Profesora Zanistên Civakî, Zanîngeha Hofstra - DYA   Andrew Feinstein, Rêvebirê Vekolînên Cîhanê yên Shadow - Brîtanya   Dr Phil Frampton, Nivîskar - Btîtanya   Partiya Sosyalîst a Azadî - Beşa Awûstralya   Partia Sosyalîst a Azadî - Beşa DYA   Andreas Gavrielidis, Hevgirtina Yewnanî-Kurdî    Lindsey German, Convenor Koalîsyona Şer Rawestîne - Brîtanya   Selay Ghaffar, Çalakvanê mafên Jin ji Afxansitan ku hatiye sirgunkirin   Prof Barry Gills, Endamê Akademiya Cîhanî ya Huner û Zanistê - Brîtanya   Dr Sarah Glynn, Nivîskar- Fransa   Mustafa Gorer, Çalakvanê Kurd - Brîtanya   Kirmanj Gundî, KHRO (Çavdêrê Mafên Mirovan a Kurdistanê) - Brîtanya   Prof Michael Gunter, Sekreterê Giştî ya Komîsyona Sivîl a Tirkiyeyê ya YE  (EUTCC) - DYA   Rahila Gupta, Reveberiya Southall Black Sisters - Brîtanya   Kazhal Hamarashid, Endamê Reveber a Navenda Civaka Kurd a Toronto – Kanada   Niaz Hamdi, KHRO (Çavdêrê Mafên Mirovan a Kurdistanê)) - Brîtanya   John Hendy QC, Parêzer - Brîtanya   Nick Hildyard, Şîrovekarê Siyasî - Brîtanya   Ava Homa, Nivîskar, Rojnamevan û Çalakvan - Kanada/ DYA   Srecko Horvat, Damezrînerê DiEM25 & Progressive International   Dr Stephen Hunt, Torê Ekolojî a PiK - Brîtanya   John Hunt, Rojnamevan - Brîtanya   Alia Hussein, Komiteya Kar û Barên jin a Federasyona Giştî a Sendîqayên Iraqê - Iraq   Lord Hylton, House of Lords - Brîtanya   Serif Isildag, Rojnamevan - Brîtanya   Rûken Isik, Zanîngeha Amerîka - DYA   Dafydd Iwan, Serokê berê ya Plaid Crymru - Wales   Jîn Komeleya Jinan - Lubnan   Ramsey Kanaan, Weşanger, PM Ragihandin - Brîtanya   James Kelman, Nivîskar - Skotlandiya   Gulay Kilicaslan, Desteya Lekolînên Hiquq û Zagonş Zanîngeha Carleton - Kanada   Nida Kirmani, Women Democratic Front, Partiya Haqooq-e-Khalq – Pakistan   Nimat Koko Hamad, Lêkolînerê û pisporê zanista zayendî - Sûdan   Kongra Star – Tevgera jin a li Bakur û Rojhilatê Sûriyeyê   Claudia Korol, Damezrînerê Kolektîfa Perwerdehiya Gel Pañuelos en Rebeldía, Feministas de Abya Yala - Arjantîn   Balazs Kovacs, Pisporê perwerde - Brîtanya   Şeyda Kurt, Rojnamevan û Nivîskar – Almanya   Coni Ledesma, Yekbûna Navnetewî a Jinan (IWA) Europe - Hollanda   Dr Anjila Al-Maamari, Navenda Lêkolînên Stratejîk a Piştgiriya Jin û Zarokan - Yemen   Aonghas MacNeacail, Helbestvanê galî yê skotî - Skotlandiya   Fazela Mahomed, Koma Çalakiyan a Mafên Mirovan a Kurd - Başûrê Efrîqayê   Saleh Mamon, Kampanyaya Li Dijî Cîmînalîzekirina Civakan (CAMPACC) - Brîtanya   Dr Carol Mann, Dîrektore Jin di Şer (Women in War) - Fransa   Mike Mansfield QC, Parêzer- Brîtanya   Dr Thomas Jeffrey Miley, Zanîngeha Cambridge - Brîtanya   Zahraa Mohamad, Rojnamevan - Lubnan   Francie Molloy, Parlamena Mid Ulster - Îrlanda   David Morgan, Rojnamevan - Brîtanya   Baroness Jones of Moulsecoomb, Endamê Partiya Kesk a House of Lords - Brîtanya   Maryam Namazie, Çalakvanê Mafên Mirovan û Şîrovekar - Brîtanya   Dr Marie Nassif-Debs, Serokê Komaleya Wekhevî-Wardah Boutros - Lubnan   Doug Nicholls, Sekreterê Giştî, Federasyona Giştî ya Sendîqeyan- Brîtanya   Margaret Owen, O.B.E., Serokê Jinên Bî ji bo Aşitî bi rêya Demokrasî (Widows for Peace through Democracy) - Brîtanya   Prof Felix Padel, Zanîngeha Sussex - Brîtanya   Sarah Parker, Anti-Capitalist Resistance - Brîtanya   Partiya Demokrat a Sosyalîst a Welatparêz (PPDS) - Tunis   Kampanyaya Aştî li Kurdistanê – Brîtanya    Maxine Peake, Actress - UK   Rosalind Petchesky, Zanîngeha New York – DYA   Dr. Thomas Phillips, Mamosteyê Hiqûq li ZanîngehaLiverpool John Moore - Brîtanya   Elenora Gea Piccardi, Zaningeha Coimbra - Îtalya   Ulisse Pizzi, Geologist, Şêwirmendiya endezyariya Brîtanya - Brîtanya   Dr Anni Pues, Parêzerê Mafên Mirovan ên Navneteweyî - Brîtanya   Radical Women – DYA   Radical Women - Australia   Bill Ramsay, Serokê berê ya Enstîtuya Perwerdehiyê ya Skotlandê û Serokê Partiya Neteweyî ya Skotlandê – Skotlandiya   Ismat Raza Shahjahan, Serokê Women Democratic Front - Pakistan   Trevor Rayne, Fight Racism! Fight Imperialism! - Brîtanya   Rêxistina Pêwendiyan Jinên Kurd (REPAK) - Başûrê Kurdistanê   Gawriyah Riyah Cude, Forûma Senîqayên Jin - Iraq   Dimitri Roussopoulos, Nirîskar, Edîtor û Çalakvanê Siyasî – Kanada   Nighat Said Khan, Women Democratic Front, Forûma Jin a Çalakîyan WAF - Pakistan   Dr. Michael Schiffmann, Zanîngeha Heidelberg - Almanya   Paul Scholey, Morrish Solicitors - Brîtanya   Bert Schouwenburg, Şewirmendê Sendîqayên Navneteweyî - Brîtanya   Chris Scurfield, Çalakvanê Siyasî - Brîtanya   Stephen Smellie, Cîgirê Civîna UNISON Scotland û endamê NEC - Skotland   Geoff Shears, Cîgirê Serokê Navenda Xebat û Lêkolînên Civakî (CLASS) - Brîtanya   Tony Shephard, Hûnermend - Brîtanya   Tony Simpson, Waqfa Aşîtî a Bertrand Russell - Brîtanya   Radha D'Souza, Profesorê Hiqûq li Zanîngeha Westminster - Brîtanya   Oskar Spong, Operator - Brîtanya   Chris Stephens MP, Glasgow South West - Skotlandiya   Steve Sweeney, Edîtorê Navneteweyî, Morning Star - Brîtanya   Tooba Syed, Women Democratic Front - Pakistan   Greta Sykes, nivîskar û hunermend - Brîtanya   Tim Symonds, Nivîskar - Brîtanya   Joly Talukder, Sekreterê Giştî yê Navenda Sendîkaya Karkerên Cilûbergên Bangladeşê - Bangladeş   Latîfa Taamalah Komîteya Jin - Tunis    Shavanah Taj, Sekreterê Giştî yê Wales TUC - Wales   Lisa-Marie Taylor, Reveberiyê FiLiA - Brîtanya   Saadia Toor, Women Democratic Front - Pakistan   Tom Unterrainer, Waqfa Aşitî a Bertrand Russell - Brîtanya   Prof Abbas Vali, Profesorê Teoriya Civakî û Siyasî ya Nûjen - Brîtanya   Dr Federico Venturini, Zanîngeha Udine - Îtalya   Andy Walsh, Serokê Navenda Hiqûqê ya Greater Manchester - Brîtanya    Julie Ward, parlamenterê berê - Brîtanya   Arthur West, Sekreterê Meclîsa Sendîkaya Karkerên Loudon û Kilmarnock  - Skotland   Prof. Kariane Westrheim, Serokê Komîsyona Sivîl a Tirkiyeyê ya YE (EUTCC) - Norwêc   Alex Wilson, Xwendekarê PhD li Zanîngeha York li Toronto, Ontario - Kanada   Dr. Fiona Woods, Mamoste, Zanîngeha Teknolojiyê Shannon - Îrlanda   Paula Yacoubian, Endamê parlamento - Lubnan   Rosy Zúñiga, Meclîsa Lêkolîn a Gelên Latîn Amerîka û Karîbîya - Meksîka